100 yaşını geçen sağlıklı kişilerde görülen sekiz ortak özellik

Fernanda PaúlBBC Dünya Servisi Margarita Flores her sabah erken kalkıyor. Kahvaltı ediyor ve yürüyüşe çıkıyor. Daha fazlasını yapmak istediğini söylüyor. Mesela spor salonuna gitmeki. Fakat 107 yaşında, bacakları daha fazlasına izin …

Dünya

01.02.2024 10:30

A⁺

A^-

Fernanda Paúl
BBC Dünya Servisi

Margarita Flores her sabah erken kalkıyor. Kahvaltı ediyor ve yürüyüşe çıkıyor.

Daha fazlasını yapmak istediğini söylüyor. Mesela spor salonuna gitmek aynıi.

Ancak 107 yaşında, bacakları daha fazlasına izin vermiyor.

“Belki daha çok yürüyüşe çıkarsam bacaklarım da buna alışır” diye latife yapıyor. Şili’nin başşehri Santiago’daki konutundan, bizimle telefon görüşmesi yapıyor.

Onunla sohbet ederken, harikulade bir zihin açıklığıyla, akıcı şekilde konuşması ilgimi çekiyor. Arkadaşları ve bir kızı da onunla her gün birlikteler.

“Bu yaşta bile, birçok şey yapmak istiyorum” diyor.

Margarita, uzmanların 100 yaşı geçen sağlıklı şahıslarda gözlemlediği ortak noktalar için iyi bir örnek: Zindelik, meşakkatlerin üstesinden gelme gücü, iletişim kurma isteği, bunlardan kimileri.

Birleşmiş Milletler (BM), 100 yaşını geçen bireylerin sayısında önemli bir artış gözlemliyor. 1990’da 100 yaş üstünde sadece 92 bin kişi vardı, 2021’de bu sayı 621 bini buldu.

Elbette genetik etkenler ve ömür şekli büyük kıymet taşıyor fakat uzmanlar birtakım ruhsal faktörlerin de uzun yaşamaya tesir ettiğini düşünüyor.

İspanya’da Madrid Üniversitesi’nden akademisyen Maria Dolores Merino, 100 yaşını geçenleri yıllardır gözlemliyor.

Son çalışmalarından birinde, uzun yaşayanların kimi ortak özelliklerini sekiz kategoride topladı.

1. Zindelik ve yaşama gücü

100 yaşını geçenlerde görülen en karakteristik özelliklerden biri, zindelik. Canlı ve enerjik hissetmeye yönelik istek, çok önemli bir ruhsal etken.

Araştırmacı Maria Dolores Merino, “Görüşme yaptığımız 100 yaşını geçen şahıslar, hayata devam etmek için net bir dileğe sahipti” diyor:

“Onlarla konuştuğunuzda, 100 yaşını devirdiklerini asla tahmin etmezsiniz. Genel olarak çok daha genç birinin kişiliğini sergiliyorlar.”

Merino’nun araştırmasında yer alan bireyler arasında, 98 yaşına kadar çalışmaya bir şekilde devam edenler de var.

Her gün merdiven inip çıkmak, kart oyunları oynamak, Sudoku çözmeki fizikî yahut düşünsel aktiviteleri günlük rutinlerinde devam ettiriyorlar.

ABD’deki Boston kentinde, 100 yaşın üzerindekileri inceleyen bir projenin yürütücüsü Stacy Andersen’in müşahedesi de bu yönde:

“Bu şahısların çoğunluğu, yaşamaktan keyif aldıklarını söylüyor. Bu mükemmel bir şey.”

2. Etkileşim isteği

Çalışmalar, 100 yaşını geçen bireylerin ekseriyetle toplumsallaşmaya istekli olduğunu ortaya koyuyor.

Maria Dolores Merino, “Aileleri yahut arkadaşlarıyla yakın münasebetlere sahip oluyorlar. Ellerinden geldiğince diğerlerine yardımcı oluyorlar ve sevildiklerini hissediyorlar, ki bu çok önemli” diyor.

Andersen de yaptığı çalışmada, 100 yaş üstündekilerin “dışa dönük” ve yeni insanlarla tanışmaya açık olduğunu gözlemlemiş:

“Mlesef 100 yaşında olmanın bir olumsuz özelliği, birçok tanıdığınızın artık dünyada olmaması. Yeni insanlarla tanışmaya açık olmak bu nedenle epey kritik.”

Margarita Flores, arkadaşlara sahip olmanın “çok önemli” olduğunu söylüyor ve ekliyor:

“Sadece bu şekilde yalnız hissetmiyorum.”

3. Özveri ve maksat edinmek

100 yaşını geçenlerde görülen diğer bir ortak özellik, özveri.

Merino, “Genellikle sorumluluk sahibi ve çalışkan insanlar. Amaçlarına ulaşmak için azmediyorlar” diyor.

Andersen de 100 yaşını aşan şahısların çocuklarını incelemiş. Genelde ailelerinin müsaadeden gittiklerini gözlemlemiş.

“Uzun ömürlülükle hayatta gayeler belirlemek arasında bir münasebet var. Bu şahısların ulaşmak istedikleri emelleri oluyor. Her günün bir amaçladığı var.”

4. Dayanıklılık

Dayanıklılık ve zorluklarla baş etme gücü, uzun hayatın “sırları” arasında öne çıkıyor.

Zorluklar karşısında güçlü olmak ve onlardan tecrübe elde etmek, uzun hayatla direkt alakalı olabilir.

Merino, “Bu çok çok önemli zira meşakkatlerle yüzleşip devam etmenizi sağlıyor. Bunların ruhsal olarak zarar vermesinin önüne geçiyor” diyor.

Bu elbette bu bireylerin üzülmedikleri manasına gelmiyor. Fakat zahmetlerle yüzleşip “yola devam etmek” çok önemli bir ortak nokta.

5. Ömrün denetimini elde tutmak

Bir diğer ruhsal ortak nokta, 100 yaşını geçenlerin genelde kendi kararlarını almaları ve hayatlarında denetim sahibi olmaları.

“Genelde bağımsızlar ve hayatlarını kendi istedikleri doğrultuda yönlendirebilmişler” diyor Merino.

“Farklı fırsatlar yaratmak ve hangisinin doğru seçim olduğuna karar vermek”, bu şahıslarda görülen ortak özellikler arasında.

6. Entelektüel motivasyon

Aktif bir beyne sahip olmak, merak, öğrenme isteği ve kendi kendini eğitmek…

Bunlar da 100 yaşını geçenlerde araştırmacıların gözlemlediği özellikler.

Araştırmalarda yer alan şahıslar, dünyada neler olup bittiğine ilgi duyuyor ve kendileri için yeni bir şeyler öğrenmeye meraklılar.

Merino, “Çoğunluğu, hangi sosyal sınıftan olduklarından bağımsız olarak, iyi birer kitap okuru ve kendi kitaplıkları var” diye anlatıyor.

Margarita Flores de onlardan biri. Bu ortalar, Papa Francesco’nun biyografisini okuyor:

“Ancak moda mecmualarından aşk romanlarına kadar birçok farklı şeyi de okuyorum” diye ekliyor.

7. Olumlu olmak

Andersen’e göre 100 yaşını devirenler bariz şekilde daha pozitif bir bakışa sahip:

“100 yaşını geçmiş bir şahıstan ‘Keşke hayatta olmasaydım’ lafını neredeyse hiç duymuyorsunuz.40 yaşındakilere ‘100 yaşını görmek ister misin?’ diye sorsanız çoğu ‘Hayır’ diyecektir.”

Merino’nun çalışmasına göre uzun yaşayanlar “mutluluk” manasında değil, “küçük şeylerle eğlenebilmek” manasında olumlular.

Margarita Flores: “Herkes bana ‘İyisin’ diyor, evet, demek ki yeterliyim.”

8. Kavrayış ve idrak

Son olarak, uzun yaşayanlarda gözlemlenen ortak özelliklerden bir başkası, kavrayış gücü.

Merino’ya göre, bu şahıslarda düşünme, gerekçelendirme, sorun çözme benzeri bilişsel yetenekler öne çıkıyor.

“Birçok davranışları, bizi zeka ve kavrayış özelliklerine götürüyor.

“Örneğin kendi kendilerine öğrenen şahıslar olmaları, özel olarak eğitim almadıkları problemlerden bile korkmamaları, öğrenmeyi sevmeleri ve meraklı olmaları dikkat çekiyor. İyi hafızaları var, süratli öğreniyorlar.”

Ona telefonda, “Margarita, 107 yaşına ulaşabilmenin sırrı nedir?” diye soruyorum.

– “Bilmiyorum. Her zaman iyi hissettim. Her zaman meşguldüm, örgü ördüm, öteki şeyler yaptım. Bu benim zihnimi çalıştırdı. Ve bence devam etmemi sağladı.”

O “yorulduğunu” hissetse de içinde bulunduğu topluluk onun 110. yaş gününü kutlamak için şimdiden plan yapıyor. O da planlara sadık: “Parti yapacağız, yani dinlenme vakti değil.”

ETİKETLER: Diyor, Etme, Ortak, Uzun, Yaş

Yorumlar

[ Yoruma cevap yazmaktan vazgeç ]

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.