enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
DOLAR
41,8130
EURO
48,4204
ALTIN
5.566,05
BIST
10.556,18
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Çok Bulutlu
19°C
İstanbul
19°C
Çok Bulutlu
Salı Parçalı Bulutlu
20°C
Çarşamba Az Bulutlu
19°C
Perşembe Hafif Yağmurlu
19°C
Cuma Çok Bulutlu
21°C

ABD başkan adayları Türkiye’ye nasıl bakıyor?

ABD başkan adayları Türkiye’ye nasıl bakıyor?

ABD başkan adayları Türkiye’ye nasıl bakıyor?
09.10.2024 08:00
2
A+
A-

Hilken Doğaç Boran
BBC Türkçe

ABD 5 Kasım’da yeni liderini seçecek.

Cumhuriyetçi Parti’nin başkan adayı Donald Trump ve Demokrat Parti’nin adayı Kamala Harris anketlerde başa başa ilerliyor.

Peki Harris yahut Trump’ın başkan seçilmesi Türkiye için ne değiştirir?

BBC Türkçe, seçimlerin Ankara-Washington çizgisine muhtemel tesirlerini dış siyaset uzmanlarıyla konuştu.

ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey’e göre Washington’da iktidara kim gelirse gelsin Türkiye ile münasebetlerdeki mevcut çerçevenin dışına çıkmayacak.

Jeffrey, BBC Türkçe’ye verdiği demeçte “Trump ve Harris ne yaparsa yapsın, genel olarak [Türkiye-ABD ilişkileri] çerçevesine sadık kalacaktır, bunun dışına çıkarlarsa çok önemli tepki ve uyuşmazlıkla karşılaşırlar” yorumunu yaptı.

Washington merkezli Brookings Enstitüsü fikir kuruluşundan Aslı Aydıntaşbaş da liderin kim olduğundan bağımsız olarak bağlantıların kurumsal boyutuna dikkat çekti.

“[Washington’da] kurumsal olarak Türk ABD münasebetini ve yakın işbirliğini savunan kurum ve toplumsal kesim kalmadı” diyen Aydıntaşbaş, Ankara’nın bunu ciddiye alması gerektiğini söyledi.

Trump ile yakın ilişkiler kâfi mi?

Uzmanlar, Trump’ın ilk başkanlık döneminde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yakın ilişkileri olduğunu hatırlatıyor.

Ekonomi ve Dış Siyaset Araştırmalar Merkezi (EDAM) Yöneticisi Sinan Ülgen, BBC Türkçe’ye verdiği demeçte Trump’ın yeniden iktidara gelmesi durumunda Türkiye ve ABD arasında liderler seviyesinde “daha düzenli ve güçlü bir diyalog” olacağı yorumunu yaptı.

James Jeffrey de Trump’ın iktidara gelmesi durumunda Washington’un Türkiye ile daha yakın iş birliğine gidebileceğini söyledi:

“Trump, ABD’nin 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana uyguladığı temel kolektif güvenlik stratejisine karşı çıkmıyor. Bu stratejiyi anlıyor ve Türkiye’nin ABD ve kolektif güvenlik açısından ne kadar çok önemli olduğunu biliyor.”

Ancak, Jeffrey iki önderin ilgisinde çıkabilecek meselelere da dikkat çekti:

“Tanıdığım tüm liderler arasında birbirlerini küçük düşürüp, uyuşmazlık çıkartarak bağlantılarını kötüleştirme ihtimali en yüksek olan isimler onlar. İkisi de çok kendine has bireyler.”

Aslı Aydıntaşbaş ise Trump’ın başkanlığı döneminde liderler düzeyinde ilişkiler çok iyi olduğu halde Türkiye-ABD ilgilerinin bu süreçte “tarihinin en berbat dönemini” yaşadığını söyledi.

Aydıntaşbaş, “İkinci Trump döneminde devlet başkanları seviyesinde iyi bir diyalog olacağına eminim. Lakin bu Türkiye ile ABD ilgilerinin iyi gideceğinin garantisi değil” dedi ve ekledi:

“Trump döneminde Erdoğan-Trump münasebetin iyi olması Ankara’yı yanıltmamalı. Trump bir tüccar siyasetçi ve onunla ikili ilişkiler aldatıcı olabilir. Burada hedef Batı’yla ilişkileri yeniden tesis etmek,daha da kıymetlisi ABD’yle kurumsal seviyede zedelenen devletten devlete ilişkileri onarmaktır.”

Harris’in yaklaşımı daha az tanınıyor

Uzmanlara göre Kamala Harris’in Türkiye’ye yaklaşımı ile ilgili öngörüde bulunmak daha zor.

Aslı Aydıntaşbaş, “Harris’in dış siyaset önceliklerine dair çok bir fikrimiz yok, kimsenin yok. Dış siyasette varlığını hissettiren bir başkan yardımcısı değil. Biden devrinin siyasetlerini devam ettirecektir” dedi.

Aydıntaşbaş, Harris’in “Türkiye ile ilgili kayda değer siyaseti yahut teşebbüsü olmadığını” da ekledi.

Sinan Ülgen de Harris’in iktidara gelmesi durumunda mevcut Başkan Joe Biden’ın siyasetlerini sürdüreceği yorumunu yaptı.

Ülgen, bu türlü bir senaryoda “Türk-Amerikan bağlantılarında karşılaştığımız tablo büyük ölçüde devam edecektir” dedi.

Uzmanlar, Harris’in kabinesinde görev alması beklenen isimlerin Ankara ile ilişkiler üzerinde tesiri olabileceğini vurguladı.

Bu isimlerin arasında Harris’in Ulusal Güvenlik Danışmanı Phil Gordon da var.

Türkiye’yi yakından tanıyan Gordon, hem Bill Clinton hem de Barack Obama başkanlığındaki Demokrat idarelerde dış siyasette çok önemli roller üstlenmişti.

Aydıntaşbaş, Harris kampının Türkiye ile kurumsal ilgilerin yeniden tesisi sürecini sürdürme niyeti olduğunu söyledi:

“ABD tercihen Erdoğan’ı es geçerek kurumsal alaka kurmak istiyor, Erdoğan’ı kucaklamaktan kaçınıyor. Fakat bu bizim sistemde çok kolay değil. Harris döneminde bu bu türlü devam mı edecek yoksa Türkiye ile bağlantılarda sıkıntı kaynağı mı olacak bunu şimdi bilmiyoruz.”

James Jeffrey’ye göre ise Harris Türkiye, Macaristan, Mısır, Suudi Arabistan ve İsrail gibi ülkeleri otoriter devletler olarak görme eğiliminde.

“[Olası Harris iktidarında Türkiye’de] gazetecilerin tutuklanması, hukukun üstünlüğü ihlalleri, Kürt partileri üzerindeki baskılar gibi hususlarda daima şikayetler olacak. Bu üslup uyuşmazlıklar Trump ile yaşanmaz. Trump, [Macaristan Başbakanı Viktor] Orban ve Erdoğan’ı sever. Kendisi de bir çeşit otoriter lider.”

Bölgeye tesiri nasıl olur?

Peki Trump yahut Harris başkanlığının bölgedeki yansıması nasıl olur?

Orta Doğu

Uzmanlara göre Trump yahut Harris’in iktidar olmasının Türkiye ile münasebetlerde fark yaratacağı alanlardan biri Orta Doğu olabilir.

Jeffrey, mümkün bir Trump iktidarında Washington’ın İsrail’e takviyesi yüzünden Ankara ile sorun çıkabileceğini düşünüyor.

ABD’li eski diplomat, “Trump [İsrail Başbakanı Binyamin] Netanyahu’ya bayılmasa da partisi ve genel olarak Amerikalılar onu destekliyor ve Hamas’ı terör örgütü olarak görüyor” dedi.

Harris’in ise İsrail Başbakanı Netanyahu’dan “rahatsızlık duyduğunu” ve bunun Cumhurbaşkanı Erdoğan ile “anlaşabilecekleri bir alan olduğunu” ifade etti:

“Harris’in ilk evrede Erdoğan’ın Netanyahu’ya yönelik tavrıyla ilgili sorunu olmayacaktır. Zira kendi de kısmen bu hisleri paylaşıyor.”

Sinan Ülgen ise Trump’ın iktidara gelmesi durumunda Orta Doğu’da istikrarsızlığın daha da artabileceğine dikkat çekti.

İsrail ve İran arasındaki tansiyonun “doğrudan sıcak çatışmaya döneceği” ve bunun Ankara ile bağlara de olumsuz yansıyacağı yorumunu yaptı.

Suriye

Sinan Ülgen’e göre, muhtemel bir Trump idaresinde Washington’ın Suriye siyasetinde Türkiye’nin arzu ettiği kimi değişikler olabilir.

Ülgen, “Bunların arasında ABD’nin YPG’ye yardımını çekmesi ve Suriye’den çekilmesi var… Trump’ın bu yönde niyet beyanı olmuş olsa da o dönem idaredeki yetkililer tarafından bloke edilmişti” dedi.

Türkiye Suriye’nin kuzeyindeki Halk Savunma Birlikleri’ni (YPG) PKK’nın uzantısı kabul ediyor ve terör örgütü olarak niteliyor. ABD ise YPG ve YPG’nin temelini oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile iş birliği yapıyor.

Rusya

Sinan Ülgen’e göre muhtemel bir Harris başkanlığı, Türkiye üzerinde Rusya ile ilgilere dair baskıyı arttıracak.

Ülgen, Harris’in tersine Trump’ın Rusya’ya daha müsamahakâr bir bakış açısıyla ilediğini vurguladı.

Aslı Aydıntaşbaş da Türkiye-ABD ilgilerinin yeniden tesisi sürecinde stratejik ve savunma iş birliğinin kilit olduğunu söyledi.

Bunun için S-400 probleminin çözülmesi gerektiğine işaret etti.

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 savunma sistemleri alması ABD ile ilişkileri kırılma noktasına getirmişti.

Ukrayna

James Jeffrey, hem Trump hem de Harris’in Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşı bitirme konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan ile iş birliği yapabileceğini söyledi.

Jeffrey, “Erdoğan ve Trump’ın bu savaşı taviz ile bitirme konusunda ortak fikirleri olabileceğini düşünüyorum” diye konuştu.

Harris idaresinin de Erdoğan ile bu mevzuda “ortak bir yol izleyebileceğini” ifade etti.

Sinan Ülgen, Trump’ın ABD’nin NATO’ya yardımını azaltabileceğini ve bunun Türkiye’nin güvenliği üzerinde olumsuz tesirleri olabileceğini ifade etti:

“NATO’nun Avrupa güvenliğini sağlayamacağı yönünde kant oluşursa bu defa Avrupa Birliği’nin Türkiye’yi de dışlayacak şekilde kendi savunma kimliğini inşa etmesi bizim bakımımızdan daha büyük ve kalıcı bir olumsuz strateji tablosu ortaya çıkartır.”

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.