ABD, Rusya, Avrupa: Ukrayna için yeni görüşmeler öncesinde kim nasıl pozisyon aldı?

Küresel siyasette bir diğer çalkantılı hafta daha geride kaldı. Dünya, ABD Başkanı Donald Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy arasındaki olağanüstü tartışmayı sindirmeye çalışırken, Ukraynalı lider Avrupalı müttefiklerini ziyaret etti. Bu ülkeler, savunmalarını güçlendirmek için harekete geçti. Öte yandan, Rusya Ukrayna’yı bombalamaya devam etti. Peki, Salı günü Suudi Arabistan’da başlayacak ABD-Ukrayna görüşmeleri öncesinde bu büyük aktörler ne düşünüyor? Beş BBC muhabiri haftanın gelişmelerini tahlil etti.

ABD: Trump Rusya’nın tarafında olmakla suçlanıyor
Tom Bateman, ABD Dışişleri Bakanlığı Muhabiri, Washington DC Reuters ABD Başkanı Donald Trump Donald Trump ve JD Vance’in Zelenskiy’e yönelik küçük düşürücü saldırısının ardından ABD Başkanı, pazartesi günü Ukrayna’ya yönelik askeri ve istihbarat yardımını askıya aldı. Bu durum zamanla Ukrayna’nın kendini savunma yeteneği üzerinde derin bir tesir yaratacak. Trump’ın Demokrat rakipleri, bunun onun Rusya ile benzeyençizgide olduğunu açıkça ortaya koyduğunu iddia ediyor. Trump yönetimi, bu atağın Zelenskiy’e maden mutabakatını imzalaması ve süratli bir ateşkesi kabul etmesi için baskı yapmak maksadıyla yapıldığını belirtti. Trump’ın özel temsilcisi General Keith Kellogg, ABD’nin askeri yardımını çekmesi ile ilgili “Bunun ne kadar çok önemli olduğunu anladılar ve artık top onların sahasında; liderin istediğini yapmaları gerekiyor” dedi. Tüm bu baskıların akabinde hafta, Trump’ın üst seviye dış siyaset ekibinin birtakım üyelerinin Ukraynalılarla Suudi Arabistan’da görüşecek olmasıyla daha ölçülü bir tonda sona erdi. Trump, az bir şekilde Moskova’yı eleştirdi ve yeni yaptırımlarla tehdit etti. Fakat Rusya aslında ağır yaptırımlar altında olduğu için bu adımın ne kadar caydırıcı olacağı meçhul. Ancak genel olarak, bu yönetim müttefiklerini tekraren azarlarken rakiplerine yönelik aynı bir tenkitten kaçınmış durumda. 6 Mart Perşembe günü ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce’a, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un Ukrayna’ya Avrupa barış gücü gönderilmesini “düşmanca bir girişim” olarak nitelendirmesine ilişkin yorumunu sordum.

Lavrov, bu mevzuda “uzlaşmaya yer olmadığını” söylemişti. Ancak Bruce cevap vermekten kaçındı ve yabancı önderlerin ya da bakanların sözleri hakkında yorum yapmanın kendisine düşmediğini söyledi. Meğer kısa bir süre önce Trump’ın Zelenskiy’i “barışa hazır olmamakla” suçlayan sözlerini tekrar etmişti.

Rusya: Batı’daki bölünmeyi keyifle izlerken Ukrayna’ya hücumlar sürüyor
Vitaliy Shevchenko, BBC Monitoring Rusya Editörü Reuters Vladimir Putin Geçen hafta Kiev üzerindeki baskının daha da arttığı bir dönem oldu ve Rusya’nın iştahını dizginlemesi için pek bir sebep kalmadı. ABD’nin Ukrayna’ya askeri yardım ve istihbarat yardımını askıya alması, savaşın başından bu yana Ukrayna için en büyük darbelerden biri ve Rusya için büyük bir avantaj oldu. Ardından gelen ölümcül akınlar, Moskova’nın savaşı çoğu zaman ki sürdürmeye hazır olduğunu gösteriyor. Rusya, “özel askeri operasyon” olarak isimlendirdiği müdahalenin yepyeni amaçlarına ulaşılması gerektiğini ve daha fazla Ukrayna toprağının ele geçirilmesini savunmaya devam ediyor. Moskova yönetimi, Ukrayna’nın müttefiklerinin Kiev üzerindeki baskıyı hafifletme uğraşlarını da reddediyor; ateşkes yahut barış gücü fikrine kesin bir şekilde karşı çıkıyor. Bu hafta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “Trump idaresindeki ABD’nin artık bizim tarafımızda olmayabileceğini” söylemesi de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in işine geldi. Bu, Putin’in yıllardır hatta on yıllardır gerçekleştirmeye çalıştığı bir durum. Üstelik bunu, savaş alanında ateş açarak değil, Ukrayna’nın en büyük müttefikinin dramatik bir U-dönüşü sayesinde başardı. Salı günü Ukrayna ve ABD temsilcileri Suudi Arabistan’da görüşecek. Rusya bu süreci dikkatle takip edecek, lakin kendini epeyce güvende hissediyor.

Ukrayna: Zelenskiy, ağır geçen bir haftanın akabinde ABD ile yeni görüşmelere hazırlanıyor
Myroslava Petsa, BBC Ukraynaca Servici ve Daniel Wittenberg, BBC Dünya Servisi Reuters Savaşın içindeki Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy için duygusal, yorucu ve zorlu bir hafta oldu. Zelenskiy, Batı’nın askeri yardımını korumak için mücadele ederken barış thhüdünü yineledi. Trump ile arasında geçen sansasyonel Oval Ofis tartışmasının yankıları, ABD’nin Ukrayna’ya askeri yardım ve istihbarat paylaşımını askıya almasıyla Kiev’de daha da derinleşti.

Ukrayna hükümetine yakın bir kaynak “Havada bir ihanet kokusu var” dedi ve şöyle devam etti: “Bunu bütün ülke hissediyor; başkan ve ekibi de dahil.” Zelenskiy, Trump’ın “açık bir kamuoyu özrü” talebini reddetti. Bunun yerine, ABD liderine bir mektup yazarak Beyaz Saray’daki müsabakalarını “üzücü” olarak nitelendirdi. Hasarı denetim altına almak için Zelenskiy yeniden yola çıktı, Brüksel’de Avrupa yardımını sağlamlaştırmaya çalıştı. Lakin kamuoyuna yönelik güçlü destek açıklamaları alsa da, beklediği net askeri thhütleri elde edemedi. Zelenskiy, AB önderlerine deniz ve hava sahasında sınırlı bir ateşkesi desteklemeleri davetinde bulundu. Bu fikir Macron tarafından desteklendi. Ukrayna ve ABD heyetleri Suudi Arabistan’da görüşecek. Fakat barış yolundaki belirsizlik devam ediyor. Zelenskiy’nin grubuna yakın bir kaynak, ülke başkanının yaşanan aksiliklere karşın meydan okumaya devam ettiği konusunda ısrarcı: “Üç yıl önce öldürülebilirdi, lakin Kiev’de kalmaya karar verdi. Üzerindeki baskı arttıkça daha da sertleşiyor.”

Avrupa: Fransa’nın nükleer şemsiyesi genişleyebilir mi?
Paul Kirby, Avrupa Dijital Editörü Reuters Emmanuel Macron Geçen hafta Avrupa’da o kadar çok zirve yapıldı ki takip etmek zordu. Ve daha fazlası yolda. Avrupa önderleri, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana dayandıkları güvenlik şemsiyesinin artık yerinde olmayabileceğini fark etti.

Avrupa açısından teklifler süratle akmaya başladı. Avrupa’nın Ukrayna’ya yardım etmesi gerektiği konusunda geniş bir fikir birliği var. Fransa ve İngiltere, bir barış mutabakatı sağlanabilirse “gönüllüler koalisyonu” oluşturmayı teklif ediyor. Rusya bu fikre karşı çıkıyor fakat Macron AB ülkelerinin ordu yetkililerini bir araya getirerek bir plan üzerinde çalışıyor. Ancak en büyük soru şu: ABD olmadan Avrupa kendini koruyabilir mi? AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in “açık ve yakın bir tehdit” olarak tanımladığı duruma karşı nasıl tedbir alınacağı tartışılıyor. Macron, ABD yardıma gelmediği durumda “Hazır olmalıyız” diyor. AB, savunmasını güçlendirmek için milyarlarca euroluk bir plan üzerinde konuşuyor. Almanya’nın müstakbel şansölyesi Friedrich Merz ise Fransa ve İngiltere’nin nükleer caydırıcılığını tüm Avrupa’ya genişletme mümkünlüğünü gündeme getirdi. Macron bu fikre sıcak baksa da, Fransa’nın nükleer şemsiyesi sadece makul bir noktaya kadar uzanabilir ve kesin kararlar için masa Paris’te kurulacak. Bu durum, Avrupa’nın savunma sıkıntılarının tam merkezinde yer alıyor. ABD olmadan, Avrupa ülkeleri kaynaklarını birleştirip birbirlerine güvenebilir mi? Litvanya benzeri daha küçük devletler için öteki bir seçenek yok. Ancak tartışma başlamış durumda ve Polonya Başbakanı Donald Tusk açıkça “Kendi nükleer silahlarımız olursa daha güvende oluruz” diyor.