Avrupalı liderler adaylar konusunda anlaştı: AB’nin yeni yönetimi hangi isimlerden oluşacak?

Yusuf Özkan
Lahey

Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin hükümet ve devlet başkanları, birliğin yeni periyottaki üst seviye yöneticilerinin kimlerden oluşacağı konusunda mutabakata vardı.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in, 5 yıl daha bu göreve devam etmesi kararlaştırıldı. AB Kurulu ve Dış Siyaset Yüksek Temsilciliği misyonları için de yeni adaylar belli oldu.

Avrupa Parlamentosu’ndaki 3 büyük siyasi grup olan, merkez sağ Avrupa Halk Partisi (EPP), Sosyal Demokratlar (S&D) ve Liberallerin (Renew), üzerinde muahedeye vardığı isimler, AB başkanları tarafından da onandı.

Yeni meclis dağılımı ışığında, Avrupa Parlementosu seçimleri öncesinde tahmin edilenin tersine, aşırı sağın AB’nin yeni idaresinde çok fazla bir tesiri olmayacağı belirtiliyor.

AB’nin yeni devirdeki idaresinde yer alacak isimlere ilişkin anlaşma, EPP ismine Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis ve Polonya Başbakanı Donald Tusk, Sosyal Demokratlar ismine İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Liberaller ismine da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Hollanda Başbakanı Mark Rutte tarafından hazırlandı.

Anlaşmayı hazırlayan liderler, hem üç kümenin adaylarını hem de Doğu, Batı ve Güney Avrupa arasındaki dengeyi dikkate aldı.

Bu anlaşma, Perşembe akşamı Brüksel’de yapılan zirvede AB önderlerinin onayına sunuldu.

Buna göre, birliğin yürütme organı olan AB Komitesi Başkanlığı için EPP üyesi Hıristiyan Demokrat siyasetçi Ursula von der Leyen yeniden aday gösterildi.

Kasım ayında Charles Michel’in ayrılmasının akabinde boşalacak AB Kurulu Başkanlığı için, eski Portekiz Başbakanı sosyal demokrat Antonio Costa’nın getirilmesi kararlaştırıldı.

Uzun müddettir AB’nin dış siyasetine taraf veren en çok önemli isimlerden biri olan İspanyol siyasetçi Josep Borrrel, yeni periyotta idarede yer almayacak.

Borrell’den boşalacak AB Dış Siyaset Yüksek Temsilciliği için Estonya’nın ilk bayan Başbakanı olan liberal politikacı Kaja Kallas getirilecek.

Avrupa Parlementosu Başkanlığı için de, hala bu görevi yürüten EPP üyesi Roberta Metsola’nın yeniden aday gösterilmesi benimsendi.

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni’nin, lideri olduğu Avrupa Parlementosu’ndaki üçüncü büyük grup olan aşırı sağcı Avrupalı Muhafazakar ve Reformcular’ın (ECR) müzakere dışında bırakılması nedeniyle von der Leyen’in yeniden komisyon başkanlığına aday gösterilmesine tepkiyle karşıladığı belirtildi.

AB’nin yeni yönetimi ne zaman seçilecek?

AB başkanları tarafından üzerinde uzlaşılan von der Leyen, Kallas ve Metsola, yeni vazifeleri için Avrupa Parlementosu’nun onayına sunulacak.

Costa’nın ise, meclisin onayını beklemesine gerek yok. Çünkü AB Konseyi Başkanı, doğrudan 27 üye ülkenin hükümet ve devlet başkanları tarafından seçiliyor.

Seçimler sonrası ilk oturumunu 16 Temmuz’da gerçekleştirecek olan genel kurulda, Avrupa Parlementosu Başkanı seçimi yapılacak.

AB Komitesi ve AB Dış Siyaset Yüksek Temsilcisi adayları içinse, 18 Temmuz’da oylama yapılacak. Şayet bu oturumda çoğunluk sağlanamazsa, Eylül ayında yeni bir oylama yapılacak.

Bu misyonlara seçilmek için 720 üyeli Avrupa Parlementosu’nda en 361 milletvekilinin dayanağı gerekiyor.

EPP, Sosyal Demokratlar ve Liberallerin toplam sandalye sayısı 406. Bu nedenle her üç adayın da seçilmesine kesin gözüyle bakılıyor.

AB önderleri, üye ülkelerin AB Komitesi üyeliği için önereceği isimleri de belirleyecek.

Peki yeni periyotta AB idaresinde söz sahibi olması beklenen isimler hakkında neler biliniyor?

Ursula von der Leyen:

AB Komisyonu’nun 13. Başkanı olan 65 yaşındaki Ursula von der Leyen, 1 Aralık 2019’da bu göreve seçildi.

Angela Merkel hükümetlerinde en uzun süre görev alan kabine üyesi olan von der Leyen, 2013 yılında Almanya’nın ilk bayan Savunma Bakanı oldu.

Ancak Savunma Bakanlığı’nın kimi danışmanlık firmalarına kontratlara aykırı olarak kaynak aktardığının ortaya çıkması üzerine prestij kaybına uğradı.

Soruşturma sırasında cep telefonlarındaki dataları soruşturma kuruluna göndermeden sildiği gerekçesiyle hakkında dava açıldı.

Tıp tabibi olan von der Leyen, uzmanlık tezinde intihal yapmakla da suçlandı.

Hannover Üniversitesi, 2016 yılında “tezin intihal içermesine karşın aldatma niyetinin kanıtlanamadığı” sonucuna varıldığını açıkladı.

Koronavirüs salgını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle zor bir periyotta AB Komitesi Başkanlığı sorumluluğunu yürüten von der Leyen, Covid aşısı alımı nedeniyle de suçlandı.

AB Savcılığı, Pfizer ilaç şirketi ile Nisan 2021’de yapılan 1,8 milyar doz aşı alımı muahedesi öncesi şirketin CEO’su Albert Bourla ile şahsî olarak kısa mesaj yoluyla görüştüğü ortaya çıkan von der Leyen hakkında geçtiğimiz aylarda soruşturma başlattı.

ABD yönetimi ile iyi ilişkiler geliştiren Ursula von der Leyen, koronavirüs salgını sonrası hazırlanan 750 milyar euroluk kurtarma fonu ve Rusya tersi siyasetler sayesinde AB genelinde güven tazelemeyi başardı.

Ukrayna’ya destek konusundaki gayretleri ile ön plana çıkan von der Leyen’in komisyon başkanlığı döneminde, Avrupa Dijital Hizmetler Yasası, AB Yeşil Mutabakatı ile Sığınma ve Göç Mutabakatı da hayata geçirildi.

Ursula von der Leyen, Nisan 2021’de AB önderlerinin Ankara’ya gerçekleştirdiği ziyaret sırasında yaşanan “koltuk krizi” nedeniyle de gündeme geldi.

Resmi resmi görüşme sırasında ayrılan iki koltuğa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AB konseyi Başkanı Charles Michel oturunca, von der Leyen bir süre ayakta kaldı.

Von der Leyen, Erdoğan’n uzağında biraz daha alçak bir sandalyeye oturtuldu.

Bu, AB Kurulu ile Kurul arasındaki “yetki savaşının” bir sonucu olarak değerlendirildi. Olayla ilgili olarak AB Konseyi Başkanı Michel’in protokol ekibine “cinsiyetçilik” suçlaması yöneltildi.

Antonio Costa

AB Kurulu Başkanlığı’na aday gösterilen Antonio Costa, 2015 – 2024 yılları arasında Portekiz Başbakanı olarak görev yaptı.

Sol partilerin takviyesiyle azınlık hükümeti oluşturan 62 yaşındaki sosyal demokrat lider, uyguladığı başarılı siyasetler ile Portekiz’in ekonomik krizden çıkmasını sağladı.

İşsizliği büyük ölçüde azaltan Costa, minimum ücret artırırdı. Sosyal demokrat iktidar, ulusal borcun azalmasını da sağladı.

Ancak geçen yılın sonunda maden ruhsatları ile ilgili iltimas iddiaları üzerine istifa eden Costa, hakkındaki suçlamaları reddetti.

Kaja Kallas:

Josep Borrell’in yerine AB Dışişleri ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi olması beklenen Kaja Kallas, 2014 – 2018 yılları arasında liberal eğilimli Estonya Islahat Partisi’nden Avrupa Parlamentosu milletvekili olarak görev yaptı.

Liberal siyasetçi, 2018 yılında partisinin genel başkanlığına seçildi. Bir yıl sonra yapılan seçimlerden zaferle çıkan Kalls, 2021 yılında Estonya’nın ilk bayan başbakanı oldu.

47 yaşındaki bayan lider, Ukrayna’ya daha süratli silah sevkiyatını savunuyor ve Rusya aykırısı açıklamalarıyla dikkati çekiyor.

Kallas’ın adaylığı, diğer merkez partilerinden de destek görüyor.

Roberta Metsola:

Avrupa Halk Partisi (EPP) üyesi olan Roberta Metsola, 2013 yılından bugüne Malta’daki Milliyetçi Parti ismine Avrupa Parlementosu milletvekili olarak görev yapıyor.

Avrupa Parlementosu’nda 2020 yılında başkan yardımcılığa seçilen 45 yaşındaki bayan siyasetçi, 2022 yılında David Sassoli’nin ölümü üzerine, genel konsey kararıyla başkanlık vazifesine getirildi.