Bosna Hersek’te tansiyon yükseldi, AB ek asker gönderiyor

Avrupa Birliği (AB) Bosna Hersek’te federal hükümet ile Sırp entitesi arasında tansiyonun yükselmesi üzerine ülkeye destek barış gücü askeri gönderme kararı aldı.

AB’nin barış gücü misyonu EUFOR’dan yapılan açıklamada ülkedeki kapasitelerinin “geçici olarak” genişletileceği duyurulurken, “Bu tedbir Bosna-Herkes’teki herkese yardım etmeyi amaçlıyor” denildi. Lakin ek kuvvetin tam olarak kaç askerden oluşacağına dair ayrıntı verilmedi. EUFOR’un halihazırda ülkede bin 500 kişilik kuvveti bulunuyor. Almanya misyona 50 asker ile destek veriyor.

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte de Pazartesi günü Saraybosna’ya bir ziyaret gerçekleştirecek.

Bosna’da tansiyon neden yükseldi?

Bosna’da yönetim, iç savaşı bitiren 1995 tarihli Dayton Muahedesi ile biri Sırp Cumhuriyeti (RS) oburu Hırvat ve Boşnakların oluşturduğu Bosna Hersek Federasyonu (FBIH) olmak üzere iki entiteden oluşacak şekilde kuruldu.

RS lideri Milorad Dodik uzun müddettir ayrılıkçı gündemle hareket ediyor. Dodik son olarak RS hudutları içinde federal polis ve yargı yetkisini reddeden bir karara imza attı. Sırpların federal polis ve yargı ünitelerinde çalışmasını yasaklayan Dodik, ihlal durumunda beş yıl hapis cezası tehdidinde bulundu. Dodik, bu bireylere “daha iyi mşla alternatif iş önerdiklerini” söyledi.

Ancak Bosna Anayasa Mahkemesi Cuma günü Dodik’in kararlarını askıya aldı. Dodik geçen ay da “Yüksek Temsilcilik Ofisi (OHR) kararlarına hürmet duymamak” suçundan 1 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

Bosna-Hersek’te Yüksek Temsilci olarak halihazırda Alman diplomat Christian Schmidt görev yapıyor. Dayton Mutabakatı’nın “Bonn yetkileri” olarak bilinen geniş yetkiler sağladığı Yüksek Temsilci; Devlet Başkanlığı Kurulunun üyeleri dahil olmak üzere ülkede barışın uygulanmasına mahzur olan şahısları görevden alabiliyor, ihtiyaç durumunda yasa çıkarabiliyor.

ABD’den Dodik’e tepki

Geçen ayki hapis kararını izleyen Anayasa Mahkemesi adımı siyasi tansiyonu daha da artırdı.

Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Elmedin Konakovic, Dodik’in federal polis ve yargı aleyhine attığı adımı “ders kitaplarına girecek bir darbe” olarak nitelendirmişti.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da sosyal medyadan bir açıklama yaparak Dodik’e tepki gösterdi.

Rubio iletisinde, “Milorad Dodik’in atakları Bosna Hersek’in kurumlarını baltalıyor, güvenlik ve istikrarını tehdit ediyor” dedi, bölge ülkelerini “tehlikeli ve istikrarsızlaştırıcı davranışa karşı koymaya” çağırdı.

Türkiye Dışişleri Bakanlığı geçen hafta yaptığı yazılı açıklamada, “(Bosna’daki) Gelişmeleri yakından ve tasayla takip ediyoruz… Bosna-Hersek’teki istikrarı zedeleyebilecek tek taraflı eylem ve telaffuzlardan kaçınılması, meselelere diyalog ve uzlaşıyla tahlil aranması kıymet taşımaktadır” demişti.

Ülkenin 3,5 milyonluk nüfusunun yaklaşık üçte biri, ülke yüz ölçümünün neredeyse yarısını oluşturan Sırp bölgesinde yaşıyor.