Çin’in iyi eğitimli gençleri neden işçi, şoför ve film figüranı olarak çalışıyor?

Çin’in iyi eğitimli gençleri neden emekçi, sürücü ve sinema figüranı olarak çalışıyor?

05.01.2025 15:30

A⁺

A^-

Stephen McDonell

Çin artık bir tamircinin fizik alanında yüksek lisans derecesi aldığı, bir temizlik emekçisinin çevre planlama alanında diplomasının bulunduğu, bir sürücünün ideoloji mezunu olduğu ve saygın Tsinghua Üniversitesi’nden doktora derecesi alan birinin yardımcı polis memuru olarak çalışmak için müracaatta bulunduğu bir ülke.

Bu örnekler gerçek ve Çin’in zor durumdaki ekonomisi nedeniyle bunlara öteki örnekler bulmak zor değil.

Sun Zhan, ülkenin güneyindeki Nanjing kentinde garson olarak çalıştığı ev yemeği restoranındaki vardiyasına başlamaya hazırlanırken “Hayalimdeki iş yatırım bankacılığıydı” diyor.

25 yaşındaki genç kısa süre önce finans alanında yüksek lisans bitirmiş. Yüksek mşlı bir işe girerek “çok para kazanmayı” umuyormuş lakin “Böyle bir iş aradımfakat sonuç alamadım” diyor.

Çin her yıl milyonlarca üniversite mezunu yetiştiriyor lakin birtakım alanlarda bu yeni mezunlar için kâfi iş yok.

Ekonomi zorda, emlak ve imalat dahil olmak üzere büyük bölümlerde duraklamalar yaşanıyor.

Genç işsizliği, durumu olduğundan iyi göstermek için sayıların ölçülme formu değiştirilmeden önce yüzde 20’ye kadar çıkıyordu.

Değişikliğe karşın Ağustos 2024’te hâlâ yüzde 18,8’di. Kasım ayından paylaşılan son bilgide yüzde16,1’e düşmüş durumda.

Seçtikleri alanda iş bulmakta zorluk çeken birçok üniversite mezunu artık yeterliliklerinin çok altında işler yapıyor, bu da aileleri ve arkadaşları tarafından yargılanmalarına yol açıyor.

Çin’in yeni muvaffakiyet öyküsünde yer bulamayan göçmen işçiler

Sun Zhan garson olarak çalışmaya başladığında, bu durum ailesi tarafından hoşnutsuzlukla karşılandı.

“Ailemin görüşü benim için büyük bir tasa kaynağı. Sonuçta uzun yıllar eğitim aldım ve hayli iyi bir okula gittim” diyor.

Ailesinin iş seçiminden utandığını ve memur olmayı denemesini tercih edeceğini söylüyor, fakat “Bu benim seçimim” diye ekliyor.

Yine de bâtın bir planı var. Garson olarak çalışırken restoran işini öğrenecek, böylelikle sonunda kendi yerini açabilecek.

Başarılı bir işletme kurarsa, ailesinin fikrini değiştirebileceğini düşünüyor.

Hong Kong İl Üniversitesi’nden Profesör Zhang Jun, “Çin anakarasındaki iş durumu hakikaten çok zorlayıcı, bu yüzden birçok gencin beklentilerini düşürmesi gerektiğini düşünüyorum” diyor.

Birçok öğrencinin daha iyi fırsatlara sahip olmak için daha yüksek diplomalar aldığını, sonrasında ise istihdam ortamının şartlarıyla yüzleştiklerini söylüyor.

Şanghay’da spor masajı kliniğinde stajyer olan 29 yaşındaki Wu Dan, “İş piyasası hakikaten zorlu” diyor.

“Yüksek lisans arkadaşlarımın çoğu ilk defa iş aradılar ve çok azı iş bulabildi.”

O da Hong Kong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nde aldığı finans eğitiminin onu bu noktaya getireceğini düşünmüyordu.

Daha önce, Şanghay’da tarım ürünleri konusunda uzmanlaştığı bir vadeli işlem şirketinde çalışıyordu.

Hong Kong’daki eğitimini tamamladıktan sonra anakaraya döndüğünde, özel bir sermaye şirketinde çalışmak istedi ve birkaç teklif aldı lakin şartlarını beğenmedi.

Bu iş tekliflerinden hiçbirini kabul etmemesi ve bunun yerine spor hekimliği eğitimi almaya başlaması ailesi tarafından beğenilen karşılanmadı.

“Daha önce çok iyi bir işim olduğunu düşünüyorlardı ve eğitim geçmişim de epeyce iyi. Neden az para karşılığında fizikî kuvvet gerektiren bir işi seçtiğimi anlamıyorlardı.”

Partneri ile yaşadıkları eve kira ödemek zorunda olsalardı, mevcut mşıyla Şanghay’da geçinemeyeceğini kabul ediyor.

İlk başlarda, meslek değişimini destekleyen olmamış lakin tedavisi sayesinde yakın vakitte sırtındaki ağrı çok önemli ölçüde azalan annesi fikrini değiştirmiş.

Bir vakitlerin finans öğrencisi, artık yatırım dünyasında çalışmanın kendisine uygun olmadığını düşünüyor.

Spor yaralanmalarıyla ilgilendiğini, işini sevdiğini ve bir gün kendi kliniğini açmak istediğini söylüyor.

Prof. Zhang, “Çin’de mezunlar iş dünyasında iyi bir pozisyonun ne olduğu konusundaki fikirlerini değiştirmeye zorlanıyor” diyor.

“Çin’deki birçok şirket, birçok teknoloji şirketi de dahil olmak üzere, epeyce fazla sayıda çalışanı işten çıkardı” diye ekliyor ve bunun gençler için “bir ihtar işareti” olarak görülebileceğini söylüyor.

Ayrıca, bir vakitler mezunlara büyük iş fırsatları sağlayan iktisadın çok önemli alanlarının artık çalışanlara standart altı şartlar sunduğunu ve bu alanlardaki akla yatkın fırsatların tamamen ortadan kalktığını söylüyor.

Gelecekte ne yapacaklarını düşünürken işsiz mezunlar sinema ve televizyon dalına yöneliyor.

Büyük bütçeli sinemaların sahnelerini doldurmak için çok sayıda figürana ihtiyaç var ve Şanghay’ın güneybatısındaki Çin’in ünlü sinema imal kasabası Hengdian’da oyunculuk işi arayan çok sayıda genç var.

Elektronik bilgi mühendisliği okuyan ve bir dizide müdafaayı oynayan Wu Xinghai, “Ben başrol oyuncusunun yanında göz doldursun diye duruyorum. Başrol oyuncularının yanında görünüyorum ama repliğim yok” diyor.

26 yaşındaki oyuncu, iyi görünümünün figüran olarak işe girmesine yardımcı olduğunu söylüyor.

“Çok para kazanmıyorum ama rahatım ve özgür hissediyorum.”

İsmini vermek istemeyen Li, “Çin’deki durum bu, o denli değil mi? Mezun olduğunuz anda işsiz kalıyorsunuz” diyor.

Film direktörlüğü ve senaryo müellifliği kısmından mezun olmuş ve birkaç ay figüran olarak çalışmak için kaydolmuş.

“Buraya iş aramaya geldim ama hâlâ gencim. Yaşım ilerlediğinde düzenli bir iş bulacağım.”

Ancak pek çok kişi istikrarlı bir işi hiçbir zaman bulamamaktan ve hayal ettiklerinden farklı bir pozisyona razı olmak zorunda kalmaktan korkuyor.

Çin iktisadının gidişatının güven vermemesi, gençlerin geleceklerinin belgisiz olduğu manasına geliyor.

Wu Dan, çalışan arkadaşlarının bile kendilerini hayli kaybolmuş hissettiğini söylüyor.

“Kafaları çok karışık ve geleceklerinin belgisiz olduğunu düşünüyorlar. İşi olanlar işlerinden şad değiller. Bu konumlarda ne kadar kalabileceklerini de bilmiyorlar. Ve mevcut işlerini kaybederlerse, ne yapacaklar?”

Wu Dan ise “akışa ahenk sağlayacağını” ve “gerçekten yapmak istediği şeyi zamanla keşfedeceğini” söylüyor.