Çocuklar için korkutan tehlike: dijital sömürü ve istismar!

İstanbul Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi, Dijital Medya ve Çocuk Platformu Kurucusu Dr. Esra Ercan Bilgiç dijital ortamda çocuklardan toplanan bilgilerin üçüncü taraflara satıldığını vurguladı ve istismar ortaya çıkan meselelerin büyüklüğüne işaret etti.

Gazeteci Semra Topçu ve Menekşe Tokyay’ın hazırladığı Yaşasın Çocuklar programının son kısmına konuk olan Bilgiç, ailelere ve sivil toplum kuruluşlarına yüklenemeyecek büyük bir sorumluluk alanı olduğunun altını çizdi ve temel sorumluluğun hükümetler ile teknoloji şirketlerinde olduğunu söyledi.

“Çocukların teknolojik araçları ve sosyal medyayı kullanımına uluslararası hukuk çerçevesinden bakmak gerekiyor,” diyen Ercan Bilgiç, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi’nin Genel Yorum 25’te çocuk haklarının dijital dünyaya nasıl uyarlanacağının, devletlerin ve teknoloji şirketlerinin hangi rolleri üstleneceğinin tanımlandığını belirtti. Dr. Esra Ercan Bilgiç şöyle dedi:

“Türkiye de aslında bu uluslararası mutabakatların kesimi. Orada çerçevesi çizilen bahislerin gündeme alınması, hükümetlerin bu perspektife dair siyasetler belirlemesi ve uygulaması gerekiyor. Dijital dünyanın riskleri ve fırsatlarına eşit arada duran, çocukları risklerden korurken fırsatlardan yararlanmasını da önceleyen, dijital dünyanın çocukların hayatındaki yerini fark eden, dünyadaki gelişmelerin paralelinde, teknoloji şirketlerine birtakım kısıtlamalar getirenfakat tamamen yasakçılığa odaklanmayan bir çerçeve öneriliyor.

Başta Birleşik Krallık olmak üzere birçok Batılı ülke internet ortamında çocukların data güvenliğini sağlamak ve onları dijital istismara karşı korumak için sıkı düzenlemeler alıyor ve Meta başta olmak üzere birçok teknoloji devi bu düzenlemeler karşısında güvenlik tahlillerini çeşitlendirmekle yükümlü hale geliyor. Lakin Türkiye’de herhangi bir düzenleme uğraşı yok.”

Ercan Bilgiç, çocukların dijital sömürüye maruz kalmaları gibi sıkıntılara dikkat çekerek, teknoloji şirketlerine yönelik sınırlamaların bütün dünyadaki kullanıcıları etkilediğini kaydetti ve şunları söyledi:

“Birleşik Krallık’taki Çevrimiçi Güvenlik Yasası çıktıktan sonra şirketler burada hizmet verirken farklı, Türkiye’de hizmet verirken farklı davranabilirler.fakat global olarak ortaya konan yasalar çerçevesinde şirketler artık bu hususları daha fazla gündeme almaya başladılar; çocukların data kapalılığı ya da platformlar üzerinden alınabilecek tedbirler aynıi bahisleri gündemlerine getiriyorlar ve çocuklar için daha fazla güvenlik tedbiri için tasarım yapıyorlarsa, bu tüm dünyadaki kullanıcıları etkileyecek.”

2015-2020 yılları arasında çıkan ulusal gazetelerde dijital medya ve çocuk ilgisinin nasıl çerçevelendiğine dair bir telaffuz tahlili yapan Ercan Bilgiç, medyada risklere çok fazla odaklanıldığını ve fırsatların gözden kaçtığını belirtirken, yasaklamaya yönelik telkinlerin çok fazla yer bulduğunu vurguladı.

“Otoriter ebeveynlikten pozitif ebeveynliğe doğru bir kültürel davranış değişikliği gerekiyor. Çocukların dijital dünyada ne bulduklarını anlamaya çalışmak önemli. Hep yasaklamaktan ve hep tehlikelerden bahsetmekten yola çıkılıyor, meğer çocuk perspektifinden dünyayı anlamak önemli. Dijital medya okuryazarlığı maharetleri, bütün dünyada bu on yılın temel problemi,” diyen Ercan Bilgiç’in pandemi döneminde çok ses getiren “ekran müddeti barış anlaşması” birçok ebeveynin çocuklarla ekran kullanımına dair karşılıklı uzlaşıya ve diyaloga dayalı kontrat yapmasını sağlamıştı.

Programda ayrıyeten çocukların sosyal medyada güvenliği ve manzaralarının ebeveynleri ve bakımverenleri tarafından paylaşılmaması konusundaki farkındalığı geliştirmek için kamu spotları ve çok izlenen dizilerin senaryolarına eklenen bildirilerin yararlı olacağı vurgulandı.