Dünya Hepatit Günü: Hepatitten nasıl korunabiliriz?

28.07.2024 13:30

A⁺

A^-

Sağlık makamları ve yardım kuruluşları daha çok sayıda insanın hepatit testi yaptırması davetinde bulunuyor, zira milyonlarca kişi farkında olmadan hastalığı taşıyor.

28 Temmuz’daki Dünya Hepatit Günü için gönderdikleri esas mesaj bu.

Hepatit dünya genelinde bir milyondan fazla mevtten sorumlu ve bu sayı son yıllarda artıyor.

Hepatit ne ve neden bu kadar ölümcül?

Hepatit genelde bir viral enfeksiyonun yol açtığı karaciğerde enflamasyor.

Karaciğer kanserine, yetmezliğine ve çok sayıda öteki karaciğer hastalığına neden olabiliyor.

Virüsün A’dan E’ye kadar değişen beş farklı çeşiti var.

Hepatit B ve C en çok zarar vereni. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) dünya genelinde her yıl 1,3 milyon kişinin bu virüsün yol açtığı hastalıklar nedeniyle öldüğünü tahmin ediyor. Bu, her 30 saniyede bir Hepatit kaynaklı bir mevt manasına geliyor.

Hepatit ne kadar yaygın?

WHO, dünya genelinde 250 milyon kişinin kronik Hepatit B, 50 milyon kişinin de kronik Hepatit C hastası olduğunu tahmin ediyor. Kuruluş her yıl 2 milyondan fazla yeni hadisenin eklendiğini söylüyor.

WHO’ya göre Hepatit B:

– WHO Batı Pasifik bölgesinde (Çin, Japonya ve Avusturalya) 97 bin kişide

– Afrika’da 65 milyon kişide

– WHO Güneydoğu Asya bölgesinde 61 milyon şahısta (Hindistan, Tayland ve Endonezya) görülüyor.

– WHO, Hepatit B’nin dünya genelinde her yıl 20 milyon bireye bulaştığını ve 2015’te 44 bin vefata yol açtığını belirtiyor. En çok da Güney ve Doğu Asya’da yaygın.

Hepatite nasıl yakalanılıyor?

Hepatit A çoğunlukla dışkıyla kirlenmiş besin tüketmekten ya da su içmekten ve enfekte biriyle direkt temasla geçiyor.

Hijyen şartlarının kötü olduğu düşük ve orta gelirli ülkelerde daha sık görülüyor.

Belirtileri kısa sürede ortadan kayboluyor ve neredeyse herkes güzelleşiyor. Fakat ölümcül seviyede karaciğer yetmezliğine neden olabiliyor.

Hepatit A salgını kirli su ve besin olan yerlerde ortaya çıkıyor. Örneğin, 1998’de Çin’in Şangay kentinde 300 bin şahsa hastalık bulaşmıştı.

Hepatit B çoğunlukla :

doğum sırasında anneden çocuğa
çocuklar arası temasla
Kirli iğneler ve şırıngalarla, dövme yaptırmakla, kulak deldirmekle, enfekte kanla temas ve beden sıvılarıyla (örneğin cinsel bağlantı sırasında) geçiyor.

Hepatit C ve D de iğne ve şırınga paylaşımı benzeri yollarla enfekte kanla, yahut enfekte kanın nakledilmesiyle geçiyor.

Sadece Hepatit B olanlar Hepatit D’ye yakalanabiliyor ve bu, kronik Hepatit B olanların % 5’ini etkiliyor. Bu da bilhassa ağır bir enfeksiyona yol açıyor.

Hepatit E kirli su ve besin tüketimiyle geçiyor. En çok Güney ve Doğu Asya’da görülüyor ve ayrıyeten bilhassa gebe bayanlar için ziyanlı olabiliyor.

Hepatit olduğunuzu nasıl anlarsınız?

WHO’ya göre hepatit belirtileri arasında şunlar olabiliyor;

ateş
halsizlik
iştahsızlık
ishal
mide bulantısı
mide bölgesinde ağrı
koyu renkli idrar ve dışkı
tende ve göz aklarında sarılık

Ancak hepatit geçiren birçok bireyde yalnızca hafif belirtiler görülüyor yahut hiç belirti göstermeyebiliyor.

WHO’nun 2022’de yayımladığı son verilere göre dünya genelindeki Hepatit B hastalarının yalnızca % 13’ü, kronik Hepatit C hastalarının ise yalnızca % 36’sına teşhis konulabildi.

Tehlike, farkında olmadan enfeksiyonu diğerlerine geçirebilmeleri. WHO ve tıbbi yardım kuruluşları işte bu nedenle daha çok sayıda insanın test edilmesi daveti yapıyor.

Hepatit testleri nasıl yapılıyor ve tedaviler ne?

Hepatit A, B ve C testleri için aile doktorunuza ve bir cinsel sağlık kliniğine başvurabilirsiniz.

Hepatit A’nın belli bir tedavisi yok. Lakin enfekte olanların çoğu çabuk düzgünleşiyor ve bağışıklık geliştiriyor.

Kronik Hepatit B ve C ise antiviral ilaçlarla tedavi ediliyor ve bu da siroza evrilmesini ve karaciğer kanserine yakalanma riskini azaltıyor.

Hepatit A ve B’ye yakalanılmasını önleyen ilaçlar var. Bebekler doğar doğmaz yapılan Hepatit B aşısı, hastalığın anneden çocuğa geçmesini önlüyor ve aynı vakitte Hepatit D’ye karşı da koruyabiliyor.

Hepatit C’ye karşı geliştirilmiş bir aşı yok ve Hepatit E aşıları ise şimdi yaygın değil.

Hepatite yakalanmaktan nasıl kaçınabiliriz?

WHO’ya göre Hepatit A’dan aşağıdaki tedbirlerle kaçınılmalı;

Yemeklerden önce ve tuvalete gittikten sonra düzenli olarak el yıkanması
Topluluklara kâfi ölçüde inançlı içme suyu sağlanması
Topluluklarda kanalizasyon sisteminin düzgün bir şekilde çalışması

WHO’ya göre Hepatit B, C ve D’den kaçınma yolları da şöyle;

Güvenli cinsel alaka, prezervatif kullanmak, cinsel partner sayısını azaltmak
Uyuşturucu kullanımında, kulak deldirirken yahut dövme yaptırırken iğne paylaşmamak
Hepatit B için, kan, beden sıvısı ve kirli yüzeylerle temastan sonra elleri yıkamak
Sağlık sektöründe çalışıyorsanız Hepatit B aşısı olmak, zira doğumda yapılan aşının koruma müddeti 20 yıl kadar.

Hepatitis E’den düzgün hijyenle korunmak mümkün vakitte hayvan karaciğerini, bilhassa domuz ciğerini, yemeden önce yeterlice pişirmek gerekiyor.

Sağlık makamları hepatiti yok etmek için neler yapıyor?

WHO, 2030 itibarıyla Hepatit B ve C’ye yakalananların sayısını % 90 ve bu hastalıklardan ölenlerin sayısını % 65 oranında azaltmak istediğini söylüyor.

Ancak kuruluşa göre hepatit virüsleri kaynaklı ölümlerin sayısı artıyor. WHO yüz milyonlarca kişinin hala hepatit testlerine erişimde zorlandığını ve dünya genelindeki ülkelerin yalnızca % 60 kadarının parasız yahut sübvanse edilmiş hepatit testi imkanı sağladığını belirtiyor.

Afrika ülkelerinin ise yalnızca üçte birinin bunu yaptığı kaydediliyor.

ETİKETLER: Hepatit, Hepatit A, Hepatit B, Milyon, Yol

Yorumlar

[ Yoruma cevap yazmaktan vazgeç ]

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.