İstanbul
Hafif Yağmurlu
12°C
İstanbul
12°C
Hafif Yağmurlu
Çarşamba Hafif Yağmurlu
11°C
Perşembe Az Bulutlu
14°C
Cuma Hafif Yağmurlu
11°C
Cumartesi Parçalı Bulutlu
12°C
enflasyonemeklilikötvdövizakpchpmhp
DOLAR
35,5973 EURO
36,9985 ALTIN
3.122,87 BIST
10.029,31 Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Hayatını kaybeden İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi kimdir?
Hayatını kaybeden İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi kimdir?
İran’da İbrahim Reisi, kendisini taşıyan helikopterin yaptığı kaza sonucunda hayatını kaybetti.
İslam Cumhuriyeti’nin son cumhurbaşkanı Reisi 2021’de göreve geldi.
Rejime sıkı sıkıya bağlı bir isim olan Reisi, 2017’de cumhurbaşkanlığı seçimlerini rakibi Hasan Manevî karşısında kaybetti.
63 yaşındaki Reisi, dini lider Ali Hamaney’in halefi olarak görülüyordu.
Rejime sıkı bağlılığıyla bilinen din adamı, İran’ın dini açıdan çok önemli kentlerinden biri olan Meşhed’de büyüdü.
Dini bir eğitim alan Reisi’nin ailesi de muhafazakar.
İran’ın sosyal ve ekonomik manada çok sayıda değişiklikten geçtiği yıllarda yetişen Reisi, İslam Devrimi’nde aktif bir rol aldı.
1979’daki ihtilalin akabinde farklı bölgelerde savcı olarak görev yaptıktan sonra 1985 yılında savcı yardımcısı olarak başkent Tahran’a gönderildi.
İran İslam Devrimi’nin lideri Ayetullah Humeyni’nin görüşleri çerçevesinde ülkenin yönetilebilmesi için rejime bağlı bir şekilde uzun yıllar boyunca mücadele etti.
1988’den sonra gerçekleştirilen idamlardaki rolü
İran ve Irak arasında sekiz yıl süren savaş sona erdikten sonra 1988 yılında binlerce mahkumun idam edilmesinde rolü olduğuna dair tezlere ise kamuoyu önünde cevap vermedi.
Çok sayıda İranlı’ya ve insan hakları aktivistine göre Reisi’nin 1988’den sonra siyasi mahkumların öldürülmesinde edindiği rol büyük bir soru işareti yaratıyor.
Kimileri tarafından Reisi’ye bu yıllarda edindiği rol yüzünden ‘katil’ lakabı takılıyor.
Reisi, sonraki yıllarda ise daima olarak nüfuzunu artırdı.
Özellikle 1989 yılında Hamaney’in İran’ın dini lideri olmasının ardından Reisi’nin yargı kanadındaki yükselişi hızlandı.
Reisi, 1990-1995 yıllarında Tahran Cumhuriyet Başsavcılığı vazifesine atandı.
2016 yılında ise ülkenin en büyük hayır kurumunun başına getirilerek milyarlarca doların idaresinden sorumlu oldu.
2019’da yargı erkinin başına getirildi.
İbrahim Reisi, 2021 seçiminde ilk tıpta Cumhurbaşkanlığı görevi için kâfi oyu aldı.
Mahsa Amini eylemleri
2022’de İran geneline yayılan hükümet zıddı eylemler, görev yaptığı periyoda damga vurdu.
Mahsa Amini, başörtüsü kurallarını ihlal ettiği teziyle başkentte ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan üç gün sonra, 16 Eylül 2022’de Tahran’daki bir hastanede hayatını kaybetmişti.
Görgü şahitleri 22 yaşındaki Kürt bayanın gözaltındayken dövüldüğünü söyledi, fakat yetkililer kötü muamele gördüğünü reddetti ve mevtini “ani kalp yetmezliğine” bağladı.
Ülke geneline yayılan protestolarla ilgili Reisi sert bir tutum izledi, hareketlerin kolluk güçleri tarafından bastırılması yönünde talimat verdi.
Birleşmiş Milletler (BM) bu hareketlerle temaslı olarak 551 eylemcinin güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğünü kaydediyor. Bunların bir çoğu, ateşli silahlarla öldürüldü.
Hükümet 75 güvenlik görevlisinin de öldürüldüğünü dile getiriyor.
Eylemlerle kontaklı 20 binden fazla kişi gözaltına alındı, dokuz erkek aksiyoncu idam edildi.
Sokaktaki tansiyon bir nebze azalmış olsa da söylediği söz edilen başörtüsü kanunları tepki çekmeye devam ediyor.
Bölgesel gerilimler
Reisi’nin periyoduna damga vuran bir diğer gündem ise bölgede çatışma potansiyelinin artması ve geniş bir coğrafyada İran’ın dahil olduğu gerginliklerin yükselmesi oldu.
2023’ün Mart ayında aslında İran, bölgedeki sünni rakibi Suudi Arabistan’la buzları eritebilecek bir teşebbüste bulunmuştu. Fakat Ekim ayında Hamas’ın İsrail’e hücumuyla başlayan ve Gazze’nin İsrail bombalarıyla yerle bir edilmesiyle devam eden savaş, İran’ı yeni bir denklemin içerisine soktu.
Lübnan’da Hizbullah, Yemen’de Husiler ve Irak ile Suriye’de çeşitli silahlı gruplar, İran’ın dahil olduğu çatışma potansiyelinin geniş bir alana yayılmasını beraberinde getirdi.
Yorumlar