Türk Ticaret Kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapan yasa yürürlükte

Fahiş fiyat ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Ticaret Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Resmi Gazete’de yayımlanarak; 1. Unsuru 26 Nisan tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 7. hususu ile 5300 sayılı Kanunun 28. hususunun birinci fıkrasında yapılan değişiklik yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra, diğer kararları ise yayım tarihinde yürürlüğe girdi.

Fahiş fiyat uygulayanlara yüksek ceza

Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal ya da hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamasına dair karara aykırı hareket edenlere, her bir karşıtlık için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa istikrarını ve serbest rekabeti bozucu fliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici fliyetlerde bulunulamayacağı kararına aykırı hareket edenlere her bir terslik için 1 milyon liradan 12 milyon liraya kadar ceza verilebilecek.

Ticaret Bakanlığı, bu hükme bir takvim yılı içinde en az 3 kez aykırı hareket ederek idari para cezası uygulanan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin iş yerlerini 6 güne kadar kapatmaya yetkili olacak.

İdari para cezalarının bir takvim yılına ilişkin toplam fiyatı; işletmenin küçük ölçekli olması durumunda 20 milyon liradan, orta ölçekli olması durumunda 200 milyon liradan, büyük ölçekli olması durumunda 1 milyar liradan fazla olamayacak.

Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’nda yapılan değişiklikle, aykırı ürün ihraç edenlere, ürün güvenliğine ilişkin terslikte 240 bin 566 liradan 2 milyon 405 bin 665 liraya kadar; diğer terslik durumlarında 96 bin 226 liradan 962 bin 265 liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Kooperatifler Kanunu’nda değişiklik

Kooperatifler Kanunu’nda yapılan değişiklikle, kooperatif ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyelerinin, kooperatifin ticaret sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, yönetim kurulu yıllık fliyet raporlarını, genel şura toplantı evrakını, ortaklarının kimlik, iletişim, hisse ve ödemelerine ilişkin bilgilerini Kooperatif Bilgi Sistemi’ne (KOOPBİS) aktarmaya yönelik geçiş sürecinin tamamlanamadığının tespit edilmesi halinde Ticaret Bakanlığınca birer yıl olmak üzere iki sefer daha süre uzatımı yapılabilecek.

Bu süre sona erinceye kadar kooperatif ve üst kuruluşlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları hakkında KOOPBİS yükümlülüğüne aykırı davranmalarına yönelik kararlar uygulanmayacak. Bu düzenleme, 26 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Kooperatiflerin ana kontratlarını intibak ettirmeleri için öngörülen süre, 2 yıl daha uzatıldı.

Kanunla, Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da değişikliğe gidildi. Buna göre, Kanun’un ekinde yer alan cetvellerdeki takım unvanlarıyla sınırlı olmak kaydıyla dolu takımlarda derece değişikliği ile boş takımlarda sınıf, unvan ve derece değişiklikleri Rekabet Kurulu kararıyla yapılacak.

Rekabet Kurulu, başlattığı soruşturmaları, soruşturmaya başlanması kararının verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili taraflara bildirecek. Konsey, bu bildirim yazısı ile birlikte argümanların tipi ve niteliği hakkında kâfi bilgiyi ilgili taraflara gönderecek. Böylelikle hem tarafların daha aktif savunma yapabilmesine imkan sağlanması hem de soruşturma süreçlerinin daha seri ilerlemesi amaçlanıyor.

Taraflara yazılı savunmalarını soruşturma raporunun bildiriminden itibaren 30 gün içinde Heyete göndermeleri bildiri edilecek. Haklı münasebetler sunulması halinde bu süre bir keze mahsus olmak üzere ve en çok bir katına kadar uzatılabilecek. Soruşturmayı yürütmekle görevlendirilenler, gelen yazılı savunmalar sonucunda soruşturma raporundaki görüşlerinde bir değişiklik olması halinde 15 gün içinde yazılı görüşlerini tüm Konsey üyeleri ile ilgili taraflara bildirecek. Taraflar 30 gün içinde bu görüşe yanıt verebilecek.

Ürün ihtisas Borsaları

Kanunla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nda değişiklik yapıldı.

Buna göre, ürün senetleri ve alivre mukavelelere ilişkin süreçlerde, bölüm ile bedelin ödenmesi, alıcı ve satıcının diğer yükümlülüklerinin ürün ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edenlerce ya da takas ve saklama hizmeti aldıkları kuruluşlarca yerine getirilmesi, alım satımın tescili ve alım satıma ilişkin diğer konular, yasa ve ilgili mevzuat kararlarına uygun olarak ürün ihtisas borsası tarafından yürütülecek.

Ürün ihtisas borsasının ya da ürün ihtisas borsası tarafından takas merkezi olarak yetkilendirilen kuruluşun takas süreçlerinde mali sorumluluğu, tesis edecekleri limitler dahilinde ve alınacak teminatlar ile garanti fonu varlıklarıyla sınırlı olacak.

Ürün ihtisas borsalarında gerçekleştirilen süreçlerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak ve ziyanların tazmini için alınacak teminatların ve oluşturulabilecek garanti fonunun kuruluşu, işletimi, kullanımı ve iştirakçilerine ilişkin adap ve temeller, Ticaret Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Düzenlenen teminatlar ve garanti fonundaki varlıklar tevdi emelleri dışında kullanılamayacak, üçüncü bireylere devredilemeyecek, kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek, iflas masasına dahil edilemeyecek ve üzerlerine ihtiyati önlem konulamayacak.

Ürün senetleri ve alivre kontratların ürün ihtisas borsalarında alım satımına aracılık edilmesine, aracıların yetkilendirilmesi ile bu yetkinin askıya alınması ve iptaline, aracıların nezaret ve kontrolüne, ürün senetleri ve alivre mukaveleler üzerindeki aracılık hizmetlerine dair diğer süreçlere müşterinin verdiği yetkiye bağlı olarak müşteri hesaplarındaki nakit alacak bakiyelerinin nemalandırılmasına ilişkin adap ve asıllar Bakanlık ve Sermaye Piyasası Heyetinin birlikte çıkaracağı yönetmeliklerle düzenlenecek.

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nda yapılan değişikliğe göre, lisansı askıya alınan işletmeler, askıda kalınan günler için depo kira fiyatı talep edemeyecek.

Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün lisanslı depolarda depolanan ürünleri için tahakkuk eden ve aylık periyotlarda lisanslı depo işletmelerine ödenen depolama fiyatları askı mühleti boyunca ödenmeyecek.

Bu madde, düzenlemenin yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonra yürürlüğe girecek.

Lisanslı depoculukta idari para cezaları

Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nda değişiklik yapılarak, cezaların etkinliği ile caydırıcılığının artırılması gayesiyle birtakım fiillere yeni cezai yaptırımlar getiriliyor ve idari para cezaları artırılıyor.

Buna göre, lisanslı depoculuk ücret tarifesinde belirlenenin üzerinde ya da ücret tarifesinde yer almayan hizmetler için ücret talep ve tahsil eden yahut ürün teslimi sırasında mevzuata aykırı şekilde ürün ölçüsünden kesinti yapan, yasanın “teşhir” kararına aykırı hareket eden, ürün senedinin ilgili yönetmeliğinde düzenlenen içerik, hal ve muhafaza koşullarına uymayan lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası kesilecek.

Teslim yükümlülüğü düzenlenmiş ve iptal edilmemiş ürün senedinin temsil ettiği tarım eserinin tümü ya da bir kısmı için öbür bir ürün senedi düzenlenememesi, teslim yükümlülüğü, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının ikaz ve idari önlemlerine karşın verilen sürede kanuna ve ilgili yönetmeliklere aykırı yahut eksik konuların giderilmemesinin de aralarında bulunduğu kararlara aykırı hareket eden lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.

Analiz ve sınıflandırma süreci yapılmadan ürünün depoya kabul edilmesi ya da depodan çıkarılması, tartım makbuzunun ilgili yönetmelikte belirlenen koşulları taşımaması, alet ve ekipmanların kalibrasyonunun yahut periyodik denetimlerinin yapılmadan kullanılması, muhafaza kaidelerine uyulmaması nedeniyle eseri temsil eden elektronik ürün senedinde belirtilen sınıf ve kalite ile depoda bulunan ürünlerin sınıf ve kalitesi arasında farklılık tespit edilmesi durumlarında, bu fiilleri gerçekleştiren lisanslı depo işletmelerine her bir karşıtlık için 200 bin lira idari para cezası uygulanacak.

Şahit numune alınmaması ve ilgili yönetmelikte belirlenen süre boyunca saklanmaması, tahlil ve sınıflandırma evrakının ilgili yönetmelikte belirlenen kaideleri taşımaması, laboratuvarda yer alan alet ve ekipmanların kalibrasyonunun yahut periyodik denetimlerinin yapılmadan kullanılması, şahit numune ile bu numunenin temsil ettiği ürünün tahlil ve sınıflandırma evrakının farklı olması, tahlil esnasında tutulan kayıtlardaki kıymetler ile tahlil ve sınıflandırma dokümanındaki bedellerin farklı olması durumlarında bu fiilleri gerçekleştiren yetkili sınıflandırıcılara her bir terslik için 200 bin lira idari para cezası kesilecek.

Yetkili sınıflandırıcılık ücret tarifesinde belirlenenin üzerinde ya da ücret tarifesinde yer almayan hizmetler için ücret talep ve tahsil eden yahut ilgili karara aykırı hareket eden yetkili sınıflandırıcılara 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası verilecek.

İdari para cezalarının verilmesini gerektiren karşıtlığın bir takvim yılı içinde tekrarı halinde her bir tekrar için bir evvelki cezanın iki katı idari para cezası uygulanacak.

Kapalı pazar yerleri pazarcılara tahsis yöntemiyle kullandırılacak

Düzenlemeye göre, kapalı pazar yerlerindeki satış yerleri ve diğer yerlerin, pazarcılara yüksek fiyatlarla kiralanmasına neden olan sınırlı birebir hak usulüyle kiralama metodu kaldırılıyor. Pazar yerlerinde bulunan satış yerleri sırf tahsis adabıyla kullandırılarak pazarcıların maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor.

Kanunla kapalı pazar yerlerindeki satış yerlerinin sınırlı birebir hak yoluyla pazarcılık mesleğinden olmayan diğer bireylere verilmesi sonucu pazarcıların maliyetlerinin artmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal ya da hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamayacağına dair karara aykırı hareket edenlere, her bir terslik için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Ticaret Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna göre anonim şirketlerde başkan ve başkan vekillerinin görev mühletleri, 3 yıl olan yönetim kurulu üyeleriyle uyumlu hale getirilecek.

Anonim şirketlerde, üst seviye yöneticiler dışında kalan bireylerin atanma ve görevden alınmalarına dair yetkinin yönetim kurulunca devredilebilmesi sağlanacak.

Yönetim kurulu üyesi, liderden, yönetim kurulunu toplantıya çağırmasını yazılı olarak isteyebilecek. İstemin uygun görülmesi halinde çağrı, yönetim kurulu başkanınca yapılacak. Yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun yazılı istemi üzerine başkan, yönetim kurulunu, istemin kendisine ulaştığı tarihten itibaren en geç 30 gün içinde yapılacak şekilde toplantıya çağırmak zorunda olacak. Bu süre içinde yönetim kurulu toplantıya çağrılmadığı ya da yönetim kurulu başkanı ya da başkan vekiline ulaşılamadığı hallerde, davet direkt istem sahiplerince yapılabilecek.

Şirketler sermayelerini yükseltecek

En az sermaye fiyatının altında kalan anonim ve limited şirketlerin, 31 Aralık 2026’ya kadar yeni sermaye tertibine intibak sağlamaları gerekecek. Bu intibakı sağlamayan şirketler infisah etmiş sayılacak ve kanunda öngörülen tasfiye sürecini başlatarak ticaret sicili kaydının terkinini sağlamaları gerekecek.

Çıkarılmış sermayesi en az 250 bin lira olan kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketler ise başlangıç sermayeleri ile çıkarılmış sermayelerini 500 bin liraya yükseltmedikleri takdirde, bu sistemden çıkmış sayılacak.

Sermayenin öngörülen meblağlara yükseltilmesi için yapılacak genel şuralarda toplantı nisabı aranmayacak, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınacak ve bu kararlar aleyhine imtiyaz kullanılmayacak.

Anayasa Mahkemesinin iptal etmesi bundan ötürü Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan düzenlemeyle, içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesine ilişkin önlemler Reklam Konseyinin yetkilerine dahil ediliyor.

İdari para cezaları

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da, “ceza hükümleri” başlığı “yaptırım hükümleri” olarak değişti.

Bu kanun uyarınca, malları müddetinde teslim ya da monte etmeyenler hakkında tersliği tespit edilen her bir işlem ya da kontrat için 2 bin 200 liraya, mal ve hizmetin satışından kaçınanlar hakkında tersliği tespit edilen her bir işlem ya da mukavele için 2 bin 200 liradan az olmamak üzere satışından kaçınılan mal ya da hizmetin tüm vergiler dahil toplam satış fiyatının yüzde 10’u kadar idari para cezası uygulanacak.

Satış sonrası hizmetler kapsamında, üretici ve ithalatçılar hakkında, satış sonrası hizmet yeterlilik dokümanı alınmaması durumunda 1 milyon 115 bin lira; Bakanlıkça oluşturulan sisteme kayıt yapılmaması ya da kaydın güncellenmemesi durumunda her bir servis istasyonu için 18 bin lira; her türlü mecra ve fliyetlerinde çarçabuk görülebilir ve okunabilir şekilde “özel servis” ibaresini kullanmayan özel servis istasyonları hakkında 18 bin lira; satış sonrası hizmet yeterlilik evrakının geçerlilik mühleti boyunca taban servis istasyonu sayısını sağlamayan üretici ve ithalatçılar hakkında eksik kalan her bir servis istasyonu için 124 bin lira idari para cezası uygulanacak.

Yükümlülüklere aykırı hareket eden üretici, ithalatçı ya da özel servis istasyonları hakkında karşıtlığı tespit edilen her bir işlem için 2 bin 200 lira idari para cezası uygulanacak.

Aykırılığın internet ortamı üzerinden gerçekleşmesi halinde Reklam Kurulu, içeriğin çıkarılması için ilgili internet sayfasındaki iletişim araçları, alan ismi, IP adresi ve gibi kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden, elektronik olarak iletişim kurulabilecek araçlar ile bildirimde bulunulmasına, bu bildirime karşın 24 st içinde içeriğin çıkarılmaması halinde erişimin engellenmesine karar verebilecek.

Erişimin engellenmesi kararı esas olarak karşıtlığın gerçekleştiği içerikle sınırlı olarak verilecek. Lakin, teknik olarak tersliğe ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı ya da ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla tersliğin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilecek.

Yapı ruhsatı alınmış devre tatile mevzu taşınmazlarda, 1 Nisan 2022’den itibaren 5 yıl mühletince ön ödemeli yolla satış da dahil olmak üzere devre mülk, mülkiyet hissesine bağlı tıpkı hak sağlayan devre tatil ya da şahsi hak sağlayan devre tatil satışı yapılabilecek; kooperatif ya da ticaret şirketi iştiraki yahut dernek ya da vakıf üyeliği suretiyle devre tatil hakkı tanınabilecek; devre tatile bahis mal üzerinde birebir hak sahibi olmayanlar devre tatil satışı yapabilecek.