Alman otomotiv sektöründeki kriz derinleşiyor

Volkswagen’in kararı Alman otomotiv endüstrisinin içinde bulunduğu krizi derinleştirirken, otomotiv sektörü, yüksek vergi oranları, artan elektrik fiyatları, geniş bürokrasi nedeniyle ülkede rekabet gücünü kaybediyor.

Otomotiv sanayisinin zayıflığı Alman yetkilileri düşündürürken, iktisadın büyüme suratını yavaşlatmaya devam edeceği bedellendiriliyor.

Otomotiv sektöründe fazla katma değer ve istihdamın Almanya’da kalması için siyasi irade daveti yapılırken, Alman siyasetçilerin Çin ile araba tarifeleri konusunda yaşanan uyuşmazlıklar, yüksek elektrik fiyatları ve Avrupa Birliği çevre düzenlemeleri konusunda hareket yapamaması dikkati çekiyor.

Otomotiv sektörü ülkede katma kıymetin yüzde 5’ini oluşturuyor

Alman otomotiv sanayisindeki kriz, gözden kaçan trendlerin, yapısal sıkıntıların ve jeopolitik risklerin karmaşık bir etkileşimiyle ortaya çıkarken, otomotiv sanayisi bir vakitler Alman iktisadının bel kemiğini oluşturuyordu.

Sektör, Almanya’da toplam katma kıymetin yüzde 5’ini oluştururken istihdamın yüzde 3’ünü sağlıyor. Gelir açısından ise açık ara en büyük sanayi sektörü.

Alman otomotiv üreticileri geçen yıl 272,6 milyar avro bedelinde ihracat yaptı. Bu da toplam ihracatın yüzde 17,3’üne denk geliyor.

Haziran 2024 itibarıyla Alman otomotiv sektöründe tedarikçiler hariç yaklaşık 773 bin kişinin istihdam edildiği kayıtlara geçerken, kesimin istihdamı 2023’e göre yüzde 0,8 azaldı.

Sanayide çalışanların yaklaşık yüzde 14’ü otomotiv sektöründe. Bu da otomotiv kesimini, 952 bin çalışanı olan makine mühendisliğinden sonra iş gücü açısından en büyük ikinci sanayi sektörü pozisyonuna taşıyor.

Bu ortada, yaklaşık yüzde 13’lük hissesiyle ABD, Alman araba ihracatının en çok önemli pazarı, ABD’yi Birleşik Krallık ve Çin takip ediyor.

Alman ekonomisi büyümede zorlanıyor

Yapısal meselelerin da ekonomiyi frenlediği Almanya’da, bir vakitler epeyce başarılı olan “Ucuz enerji ve ara malı ithal et, bunları işle ve yüksek kaliteye sahip mal olarak ‘Made in Germany’ algısıyla pahalı bir biçimde ihraç et” başlıklı iş modeli artık işe yaramıyor.

Kovid-19 salgını, tedarik zinciri kesintileri, Rusya-Ukrayna Savaşı son periyotta yaşanan çok sayıda kriz, Alman iktisadının zayıf taraflarını su yüzüne çıkarırken, ülkenin; jeopolitik meseleler, iklim değişikliği, sakin ekonomi ve demografik zorlukların üstesinden gelme konusunda birtakım sıkıntılarla karşı karşıya bulunması da dikkati çekiyor.

Almanya’nın hala “kendi ürettiği bürokrasi, kurallar ve prosedürler altında da ezildiği” belirtiliyor.

Alman ekonomisi, “Çok az yatırım, çok fazla bürokrasi ve aşırı yüksek lokasyon maliyetleriyle” sıkışırken, iç ve dış siyasi çalkantıların ortasında Avrupa’da ve uluslararası alanda geride kalarak taban kaybediyor. Tarihî olarak globalleşme ve ucuz enerji girdilerine dayanarak fiyatların ve hayat standartlarının yükselmesini sağlayan Alman büyüme modeli yapısal zorluklar ve jeopolitik risklerle karşı karşıya.

Küresel ticarette korumacılık artıp bir taraftan Rusya-Ukrayna Savaşı enerji maliyetlerini yükseltirken, Almanya’nın gerçek GSYH büyümesi Kovid-19’dan beri G7’de en alt sıralarında yer alıyor. İktisatta ABD ve Çin’e ticari bağımlılık, yüksek enerji fiyatları, yatırım harcamalarının yetersizliği ve berbatlaşan demografik şartlar benzeri zorluklar söz konusu.

İhracata bağımlı olan ve ülkenin GSYH’nin neredeyse yüzde 30’unu oluşturan Alman endüstrisi global iktisattaki yavaşlamadan, artan Çin rekabetinden ve Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan sonra yüksek enerji fiyatlarından olumsuz etkileniyor.

Yılın ikinci çeyreğinde yüzde 0,3 küçülen ülke ekonomisi, üçüncü çeyrekte yüzde 0,2 büyüme kaydederek teknik resesyona girmekten kurtulmuştu.

Hükümet, iktisatta bu yıl yüzde 0,2 küçülme bekliyor. Ekonomi bu yıl da küçülürse 2023’te olduğu gibi G7 ekonomileri arasında daralan tek ülke olacak.

Ülkede Sosyal Demokrat Parti (SPD) ile Yeşiller ve Hür Demokrat Parti’nin (FDP) oluşturduğu koalisyon hükümeti, iklim gayeleri, eyalet seçimlerindeki mağlubiyetler ve iktisattaki kahırlar nedeniyle yaşanan son tartışmaların akabinde 6 Kasım’da dağılmıştı. Yaklaşık 20 yıl sonra ilk defa erken seçime gidecek olan ülkede seçim tarihi 23 Şubat olarak planlanıyor.

Bu ortada ocak ayında yeniden ABD Başkanı olarak yemin edecek olan Trump, seçimi kazanırsa dış ticaret açığını azaltmak ve yerli üretimi desteklemek için gümrük vergilerini çok önemli ölçüde artıracağını açıklamıştı.

Analistler, Trump’ın AB ithalatına gümrük vergileri yoluyla daha fazla müdafaacı bir siyaset uygulamasının ihracata dayalı Alman ekonomisi için uyguna işaret olmadığını kaydediyor. ABD, Alman mallarının en büyük alıcısı pozisyonunda ve Almanya’nın ihracatının yaklaşık yüzde 10’una sahip.

Çinli şirketler elektrikli hareketliliğe erken yatırım yaparken, Alman şirketler tereddütte kaldı

Alman otomotiv sanayisi uzun süre klasik yanmalı motorlara bağlı kalarak, elektrikli hareketliliğe (elektromobiliteye) yatırım yapamaya tereddütle yaklaşırken, Tesla ve BYDi Çinli şirketler elektrikli hareketliliğe erken yatırım yaptı.

Uzmanlar, Alman otomotiv üreticilerinin, başarılı içten yanmalı motor modellerini ihraç etmeye odaklandığını ifade ederek, dönüşüm gereksinimini hafife alan bu üreticilerin elektrikli hareketliliğe geçişi kaçırdığı kantinde.

Elektrikli araçlara geçiş, otomotiv sektörü için ülkede ve Avrupa Birliği (AB) nezdinde çeşitli düzenlemeler ve ham madde tedariki nedeniyle zorlu bir süreç içerisinde. Dal, Asyalı üreticilerin hakim olduğu batarya teknolojisine büyük yatırımlar yaparken, artan maliyetlerle boğuşmak zorunda kalıyor.

Alman hükümetinin Ulusal Araba Platformu (NPM) tarafından yapılan bir çalışmaya göre, ülkenin yanmalı motorları bırakıp elektrikli arabalara geçmesi de değerliye mal olacak.

Elektrikli arabaya geçişle ülkede 2030’a kadar 410 bin kişinin işsiz kalması bekleniyor. Yaşanacak iş kaybının ana sebebi de elektrikli motorların petrolle çalışan motorlara göre daha az kesim bulundurduğu için üretimde daha az emekçiye ihtiyaç duyulması.

İçten yanmalı bir motora en az 1200 modül monte edilirken, elektrik motorunda yaklaşık 200 adet modül ile üretim yapılabiliyor. Araba üretiminin ve kullanılan kesim sayısının düşmesi birçok araba modül tedarikçisini etkiliyor ve emekçi çıkarılmasına sebep oluyor.

Elektrikli araba üretiminde katma kıymetin çok önemli bir kısmını oluşturan batarya hücresi üretiminde Alman otomotiv bölümünün geç kaldığı da ifade ediliyor.

Kriz tedarikçileri de vuruyor

Almanya’da otomotiv üreticilerinin içinde bulunduğu derin kriz, başta yedek kesim olmak üzere tedarikçileri de olumsuz etkiliyor.

Tedarikçiler düşen siparişler ve artan maliyetlerle karşı karşıya kalırken, birçoğu elektrikli hareketlilik ihtiyaçlarını karşılamak için işten çıkarmalar ya da yeniden yapılanma planlıyor.

Son aylarda Volkswagen, Ford, ZF WABCO ve Continental, fabrikalarında binlerce çalışanın işten atılacağı haberlerinin basında yer alması dikkati çekiyordu.

Alman otomotiv ve sanayi tedarikçisi Schaeffler, 5 Kasım’da 2 bin 800’ü Almanya’da olmak üzere Avrupa’da 4 bin 700 kişiyi işten çıkaracağını duyurmuştu.

23 Kasım’da otomotiv kesiminin çok önemli tedarikçilerinden Bosch, otomotiv ünitesinde 3 bin 800’ü Almanya’da olmak üzere, dünya genelinde 5 bin 500 kişiyi işten çıkaracağını açıkladı. Bosch, ilaveten üretim tesislerinde kısa mesaiye gidileceğini açıkladı.

Otomobil modül tedarikçisi Johann Vitz GmbH de 106 yıllık geçmişinin akabinde iflas müracaatında bulunarak yeniden yapılanma sürecine girdi.

İstihdam kaybının devam etmesi bekleniyor

Alman Otomobilciler Birliği de (VDA) elektrikli araçlara geçişin Alman otomotiv sanayisine gelecek on yıl içinde 140 bin ek istihdama mal olacağını hesaplıyor.

Sektördeki istihdam yapısı “demografi ve karbonsuzlaşma” ile esaslı bir dönüşümle karşı karşıya ve bu dönüşümün 2035’e kadar yaklaşık 190 bin kişinin iş kaybına yol açması bekleniyor.

VDA’nın yaptırdığı araştırmaya göre, 2035’e kadar bölümdeki iş gücü arzı demografik nedenlerden ötürü yüzde 6,3 düşecek.

Almanya’da 2019-2023 döneminde istihdamda görülen 46 bin kişilik azalış temelde elektrikli araçlara geçişten kaynaklanırken, azalma eğilimi devam ederse 2035’e gelindiğinde otomotiv sektöründe istihdam sayısı yaklaşık 190 bin kişi düşecek.

Çin tesiri

Almanya’nın diğer büyük Avrupa ekonomilerine kıyasla Çin’e daha fazla bağımlı olması dikkati çekerken, Çin’in Almanya’dan satın aldığı arabaları daha fazla üretebilmesi iktisadın büyümesini zorlaştırıyor.

Çin, başta Alman araba üreticileri olmak üzere Alman şirketleri için hem satış hem de büyüme açısından büyük değer taşıyor. Alman şirketleri, global pazar için Çin’deki en son teknolojileri geliştiriyor ve test ediyor. Alman endüstrisinde kullanılan ara ürünlerin çoğunluğunun Çin’den geldiği belirtiliyor.

Alman arabaları Çin’de ağır talep görüyor. Alman otomotiv üreticileri Volkswagen, Daimler ve BMW gelirlerinin yüzde 30’dan fazlasını Çin’den gelmesi dikkati çekiyor.

Çin uzun vakittir Alman araba üreticileri için merkezi bir büyüme pazarı olurken, Mercedes, Audi ve BMW gibi markalar büyüyen Çin orta sınıfında büyük bir popülerliğe sahip.

Çinli üreticiler ortayı büyük ölçüde kapatırken, BYD, Nio ve Geely Çin iç pazarına giderek daha fazla hakim oluyor ve artık Alman üreticilerin Çin’deki pazar hissesi çok önemli ölçüde düşüyor.

Son yıllarda Avrupa ülkelerinde satılan elektrikli arabalarda Çin üreticilerinin hissesi süratle yükseliyor. Çin’de üretilen düşük fiyatlı ve sübvanse edilmiş elektrikli arabaların satışları rakiplerini geride bırakıyor.

Çin’de, BYD, SAIC ve Geely gibi markalar ile Tesla ve farklı Avrupa şirketlerin araçlarının üretimi yapılıyor.

Alman endüstrisinin gitgide zayıflaması, Çinli şirketlerin teknolojik olarak ortayı kapatması hatta Uzak Doğulu şirketlerin yenilenebilir enerji ve otomotivde Almanları geride bırakması Almanya’da “Çin Şoku” olarak tartışılıyor.

Elektrikli araçlara yönelik zayıf talep

Alman üreticiler, elektrikli model sayılarını artırmalarına karşın, talep beklentilerin gerisinde kalması dikkati çekiyor.

Uzmanlar, devlet teşviklerinin yetersiz kalması, yüksek satın alma maliyetleri ve sürdürebilir olmayan şarj altyapısını buna neden olarak gösteriyor.

BYD gibi Çinli üreticilerin daha düşük üretim maliyetlerinden faydalanarak, daha ucuz ve teknolojilik araçlar sunması da Alman üreticileri olumsuz etkiliyor.

Çin’deki yavaşlama Alman otomotiv üreticilerini satışlarını olumsuz etkiliyor

Çin’deki yavaşlama Alman araba üreticilerin satışlarını da olumsuz etkilerken, üreticiler bu yıl için kar varsayımını arka arda düşürmek zorunda kalıyor.

Yüksek maliyetlerle mücadele eden Volkswagen (VW) Grubu’nun, temmuz-eylül döneminde net karı yıllık yüzde 64 düşerek 1,58 milyar avroya geriledi.

Grubun geçen yıl temmuz-eylül döneminde 4 milyar 894 milyon avro olan özel kalemler öncesi karı da bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 41,7 düşüşle 2 milyar 855 milyon avro oldu. Kümenin, üçüncü çeyrekteki araç satışları ise bir evvelki yılın aynı periyoduna göre yüzde 8,3 düşerek 2 milyon 122 bine geriledi.

Volkswagen’in iştiraki Audi’nin yılın üçüncü çeyreğinde fliyet kârı bir evvelki yılın devrine kıyasla yüzde 91 düşerek 106 milyon avroya indi.

Yine Alman otomotiv üreticisi Mercedes-Benz’in karı üçüncü çeyrekte Çin’deki zayıf lüks araba satışları nedeniyle azaldı.

Şirketin temmuz-eylül döneminde düzeltilmiş fliyet karı (FAVÖK), geçen yılın devrine kıyasla yüzde 48 azalarak 2 milyar 517 milyon avroya geriledi. Şirketin net karı ise yüzde 53,8 düşüşle 1 milyar 719 milyon avroya indi.

Diğer Alman lüks araba üreticisi BMW Group’un yılın temmuz-eylül döneminde karı Çin’deki satışların düşmesi ve araçların geri çağrılması nedeniyle yıllık yüzde 84 düşerek 476 milyon avroya indi.

Söz konusu devirde şirketin en büyük pazarı olan Çin’deki (Mini markası dahil) araç teslimatlarının yüzde 29,8 azalarak 147 bin 691’e düşmesi dikkati çekti.

BMW, Çin’deki talebin durağanlaşması nedeniyle satışlarının etkilendiğini ve tüketici talebinin zayıf kaldığını bildirerek, bu yıl için satış kestirimlerini aşağı çekmişti.

Alman otomotiv kesimindeki krizin diğer nedenleri

Almanya’daki üretim maliyetleri, yüksek enerji fiyatları ve fiyatlar nedeniyle diğer ülkelere kıyasla çok önemli ölçüde yüksek kalırken, düşük kar marjlı giriş düzeyi modellerin bu şartlar altında karlı bir şekilde üretilmesi zor oluyor.

Almanya’da birçok araba fabrikasının ortalama kapasite kullanımı üçte iki düzeyine düşerken, bu da tesislerin verimliliğini etkiliyor ve araç başına sabit maliyetleri artırıyor. Bu durumun Alman üreticilerin maliyet problemini daha da kötüleştirdiğine ve ülke markalarının daha az rekabetçi hale getirdiğine vurgu yapılıyor.

Alman araba sanayisinin bir diğer zayıf noktası da dijital teknolojilerin yavaş gelişmesi. Tesla’da standart olan otonom sürüş sistemleri ya da yenilikçi bilgi-eğlence özelliklerin Alman modellerinde çoklukla daha az teknolojik olduğu ifade ediliyor.

Avrupa’daki ekonomik durum otomotiv sanayisi üzerinde çok önemli bir baskı oluştururken tüketicinin yüksek enflasyon sonrası tasarruf eğiliminde olması, artan meçhul ortam ve zayıf ekonomik büyüme birçok tüketicinin yeni bir otomobil almak aynıi büyük alımları ertelemesine neden oluyor.

Bu durum bilhassa ürünleri Asyalı rakiplerine kıyasla pahalı olan Alman üreticileri etkiliyor.

Uluslararası ticari ilişkiler ek riskler içerirken, ABD’de Donald Trump’ın yeniden başkan seçilmesiyle AB’den gelecek arabalara mümkün cezalandırıcı gümrük vergilerinin, Çin’in AB’ye yanıt olarak Avrupa’dan elektrikli arabalara yönelik muhtemel yeni vergilerin de durumu daha da kötüleştirebileceği belirtiliyor.

ABD ve Çin gibi ihracat pazarlarına olan bağımlılık Alman otomotiv üreticilerinin içinde bulunduğu krizi daha da kötüleştirirken, Donald Trump’ın yeniden başkan seçilmesiyle mümkün cezalandırıcı gümrük vergilerinin Volkswagen, BMW ve Mercedes-Benz’in kârlarını çok önemli ölçüde azaltabileceği belirtiliyor.

Bu durumun dal üzerindeki baskıyı daha da artırması ve derin istihdam kesintilerine sebep olması bekleniyor.

Kovid-19 pandemisi sırasında elde edilen güçlü karların akabinde, birçok şirket marjlarına ilişkin gerçekçi olmayan beklentilerini sürdürürken, getiriler üzerindeki bu baskı, araştırma ve geliştirmeye yapılan uzun vadeli yatırımları tehlikeye atan aşırı kemer sıkma tedbirlerine yol açıyor.