Ülkede seçim sonrası yaşanabilecek senaryolar içinde kaos da var
Fransa yarın erken genel seçimlerin ikinci tipi için sandık başına gidiyor. İlk çeşitte yüzde 33 oy alarak en büyük parti olan aşırı sağcı Ulusal Birlik’in (RN) ikinci çeşitten da birinci çıkması bekleniyor. Ancak hiçbir parti yahut ittifakın mecliste mutlak çoğunluğa ulaşması olası görünmüyor. Aşırı sağın ilk defa iktidarın eşiğine gelmesi üzerine ikinci çeşitte merkez ve soldaki partiler “baraj” olarak tanımlanan bir taktiğe başvuruyor. Soldaki partilerin kurduğu Yeni Halk Cephesi ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Rönesans partisinin de dahil olduğu Birlikte ittifakı, aşırı sağ zıddı oyların “boşa gitmemesi” için harekete geçti. Fransız seçim sistemine göre ilk çeşitte yüzde 50’nin üzerinde oy alan adaylar direkt meclise giriyor. Diğer bölgelerde ise yüzde 12,5 üzeri oy alanlar ikinci tipe kalıyor. İkinci tipe yükle iki aday kalsa da kimi bölgelerde 3, hatta 4 aday yeniden karşı karşıya gelebiliyor. İkiden fazla adayın yeniden yarışa gireceği bölgelerde, aşırı sağın adayının karşısındaki ismin desteklenmesi taktiği, “baraj” yahut “Cumhuriyetçi Cephe” olarak isimlendiriliyor. Bu strateji çerçevesinde, ülkedeki 300 kadar seçim bölgesinden 200’den fazlasında sol yahut merkezin adayları çekilme kararı aldı. Böylelikle bu partilerin destekçilerinin aşırı sağın karşısındaki adayda birleşmesi amaçlanıyor. Bu taktik işe yararsa, Ulusal Birlik’in mutlak çoğunluğa ulaşması zor görünüyor. Ancak seçmenin parti idaresinin kararına birebir uymama ihtimali de mevcut. Üstelik Macron’un aşırı sağ ile birlikte aşırı solu da tehlike olarak nitelemesi, merkez seçmenin sol ittifaka taktik oyu verme ihtimalini azaltabilir. İkinci tıptaki adayların nihaileşmesinin akabinde yapılan projeksiyonlara göre, 577 sandalyeli mecliste hiçbir partinin mutlak çoğunluk elde etmesi beklenmiyor. Araştırma şirketi Harris Interactive’in projeksiyonuna göre Ulusal Birlik ve Cumhuriyetçiler’den destekçilerinin 190-220 arası milletvekilli çıkarması bekleniyor. Baraj taktiği öncesinde Ulusal Birlik’in sandalye sayısı 250-300 arası öngörülüyordu. Soldaki Yeni Halk Cephesi’nin 159-183 milletvekilliği alacağı hesaplanıyor. Macron’un ittifakınınsa, 100’den fazla sandalye kaybederek 110-135 arasına gerilemesi bekleniyor. Ancak Ulusal Birlik’in “de facto lideri” Marine Le Pen, seçime iştirakin yüksek olması halinde mutlak çoğunluğu elde edebileceklerini savunuyor.
Ülkede konuşulan muhtemel seçim sonrası senaryoları şöyle:
Marine Le Pen, seçime iştirakin yüksek olması halinde mutlak çoğunluğu elde edebileceklerini savunuyor.
Aşırı sağ iktidarı
İlk senaryoda Ulusal Birlik, 2017’de 8 olan milletvekili sayısını rekor düzeyde artıracak ve meclisteki en büyük parti olacak. Baraj sistemi işe yaramaz ve aşırı sağ destekçileriyle birlikte mutlak çoğunluğu da elde ederse, Cumhurbaşkanı Macron hükümeti kurma sorumluluğunu Ulusal Birlik lideri Jordan Bardella’ya verecek. 28 yaşındaki Bardella, Vichy rejiminden bu yana ülkenin ilk aşırı sağcı başbakanı olacak. Macron-Bardella ikilisi “birlikte yaşamak” olarak isimlendirilen, cumhurbaşkanı ve başbakanın aykırı siyasi kanatlardan olduğu bir sistemde ülkeyi yönetmeye çalışacak.
28 yaşındaki Bardella, kazanması halinde Vichy rejiminden bu yana ülkenin ilk aşırı sağcı başbakanı olacak.
Çoğunluksuz bir meclis
Mevcut tabloda en fazla ihtimal verilen mümkünlük mecliste hiçbir partinin çoğunluğu elde edememesi. Bu durumda Macron bir “büyük koalisyon” kurmaya çalışabilir. Kendi grubundan, Cumhuriyetçiler’in ve soldaki partilerin kurduğu Yeni Halk Cephesi’nin bir kısmından milletvekillerini geniş kapsamlı bir birlik hükümetine ikna edebilir. Lakin bu türlü bir koalisyonun mutlak çoğunluğu sağlayabileceği de kesin değil. Öte yandan Macron mevcut mecliste de mutlak çoğunluğun altında milletvekili sayısına sahipti.
Draghi usulü teknik hükümet
Fransa’da sıklıkla Mario Draghi formülü olarak anılan mümkünlük, İtalya’da 2021-2022 arası iktidarda kalan teknik hükümet benzeri bir tahlile başvurulması. Fransa basınında “uzmanlar hükümeti” olarak da anılan bu seçenekte ekonomistler, bürokratlar ve diplomatlar yükünde bir kabine oluşturulması söylediği söz edilen olabilir.
Ancak bu seçeneğe karşı çıkanlar, sistemsel ve kültürel farklar nedeniyle İtalya örneğinin Fransa’ya uyarlanamayacağını savunuyor.
Seçimin ilk çeşidinden sonra ülkede aşırı sağ aykırısı protestolar düzenlendi
Kaos
Mecliste çoğunluk sağlanamaması durumunda ülke bilinmeyen sulara girecek. Macron’un bir yıldan önce yeniden meclisi feshetme yetkisi yok. Hükümet kurma çalışmalarının aylar sürmesi yahut başarısızlıkla sonuçlanması durumunda neler yaşanacağına dair net bir öngörüde bulunulamıyor. Basında bu hal, “1958’den beri görülmemiş istikrarsızlık”, “5. Cumhuriyet bilinmeyen sularda”, “çaresiz bir siyasi kriz”, “kaos” sözlerle özetleniyor.