Kartalkaya otel yangınında yetki tartışması: Uzmanlar ve mevzuat ne diyor?
Fundanur Öztürk
79 kişinin öldüğü Grand Kartal Otel yangının akabinde, otel ve işletmelerde yangın kontrollerine ait sorumluluğun hangi kurumlarda olduğu tartışması sürüyor.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, otelle ilgili olarak Bolu Belediyesi’nin düzenlediği itfaiye raporlarının “olumlu” olduğunu söyledi.
Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan ise itfaiyenin, 2007’den beri herhangi bir olumlu rapor düzenlemediğini söyledi.
Özcan, tesisin belediyenin yetki hudutları dışında yer aldığını, ruhsatlandırma ve kontrol yetkisinin bakanlığa ait olduğunu savundu.
BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlara göre, bir işletmeye ruhsat verilmesinde, yetki hudutlarına göre, Belediyeler, Kent Özel Yönetimler yahut Kültür ve Turizm Bakanlığı sorumlu olabilir.
Bakanlığın internet sitesinde, Grand Kartal Otel’in bakanlık tarafından verilen Turizm İşletme Dokümanı sahibi olduğu görülüyor.
Ancak bu belediyenin ve itfaiyenin sorumluluğu olmadığı manasına gelmiyor.
Ruhsat verme yetkisi olan kurumlar, denetleme yetkisine de sahip oluyor ve itfaiyeden yangın raporu talep edebiliyor.
Uzmanlara göre bu raporlar ruhsat kararını verecek kuruma sunulduğu için, belediye ve itfaiye de birincil sorumluluk taşıyor.
‘Ruhsatı kim verirse versin, itfaiye raporunu belediye verir’
Binaların Yangınlardan Korunması Hakkında Yönetmelik uyarınca, belediyelerin itfaiye ekipleri, işletmelerde yangın güvenlik denetimleri yapabiliyor.
fakat uzmanlara göre, belediyelere ait itfaiye üniteleri, belediyenin yetki hududu dışında kalan bölgelerde, kendi iradelerine göre kontrol yahut yaptırımda bulunamıyor.
İtfaiye, o tesisin yangına karşı gerekli tedbirleri almadığını tespit etse dahi, bununla ilgili yaptırımda bulunma yetkisi, ruhsatı veren kuruma; belediyeye, Kent Özel Yönetimlerine yahut bakanlığa ait.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, otele ilişkin belediye tarafından hazırlanmış olumlu raporların olduğunu belirtirken, belediye yetkilileri ise son raporun 2007 yılında verildiğini savunuyor.
BBC Türkçe’ye konuşan İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Hacer Kayhan, ruhsat almanın en çok önemli kriterlerinden biri olan yangın raporlarının belediyeler tarafından tanımlandığını vurguluyor.
Kayhan’a göre bu açıdan, belediyelerin ve itfaiye ekiplerinin rolü hayli kritik.
itfaiye raporları; belediyeye, valiliğe yahut bakanlığa – ruhsat verecek kurum her kimse- sunulmak üzere hazırlanıyor:
“İtfaiyelerin denetim ve raporlama yetkisi, yalnızca bir kuruma sunulmak üzere vardır. Kendi yetkisinde değildir. Canım istiyor, gelip seni denetleyeceğim diyemez.”
“İlgili kurumun talebi üzerine masraf, raporlar, bu kadar. Çıkan raporda, belediyenin sorumluluğu vardır. Ruhsatı kim verirse versin, itfaiye raporunu belediye verir.”
“İtfaiye raporu uygun olmadığı sürece hiçbir kurum, o işletmeye ruhsat veremez. Böylelikle ruhsatı alacak kişi, itfaiyede takılır.”
Yetki sonları neden değişiyor?
Büyükşehir statüsünde olmayan kentlerde, kentin doğal hudutlarıyla, belediyelerin yetkili olduğu hudutlar farklılık gösterebiliyor.
Bolu Belediyesi, Kent Özel Yönetimi ve ilçe belediyelerinin farklı yetki alanları bulunuyor.
Uzmanlar Kartalkaya bölgesinde yer alan turistik tesislerin ilgili mevzuata göre, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ruhsatlandırma yetkisinde olduğunu söylüyor.
Grand Kartal Oteli’nin ruhsatının da 1997 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından verildiği belirtiliyor.
‘Ruhsat yetkisi kimdeyse, yaptırım yetkisi de onda olur’
BBC Türkçe’ye konuşan İzzet Baysal Üniversitesi İtfaiyecilik Programı Öğretim Vazifelisi Ramazan Çalışır, itfaiyelerin yaptırım yetkisinin sınırlı olduğunu söylüyor:
“İtfaiyelerin ceza kesme yahut yaptırım uygulama bir yetkisi yok. Belediyeler en fazla, şayet işletme kendi yetki hudutları içinde yer alıyorsa, itfaiye raporu uygun olmayan işletmelere ruhsat vermez.”
“bir belediyenin itfaiyesi, yetkili olmadığı bir bölgedeki işletmeleri başına göre denetlemeye kalksa, tahminen de yetkisi olmadığı için kendisinden hesap sorarlar. Ruhsat yetkisi kimdeyse, yaptırım yetkisi de onda olur.”
“Ruhsatı kim verecekse, yaptırım yetkisi ona aittir. Ruhsat verecek kurumun talebiyle, gidip ilgili kontrolünü yaparsın, görüş bildirirsin, lakin ruhsat verip vermemek, kimin yetkisindeyse buna o karar verir.”
‘İtfaiye raporlarından belediye sorumlu’
Çalışır, eksik yahut yanlış düzenlemiş bir itfaiye raporu söylediği söz edilen olduğunda ise sorumluluğun belediyede olacağını belirtiyor:
“Eğer bir belediye, bakanlık ya da ilgili kurum/kuruluşlardan gelen talep üzerine itfaiye ünitesini görevlendirmiş ve yanlış bir yangın risk değerlendirmesi yapılmışsa, sorumluluk belediyededir.”
“Söz konusu işletmenin 2024 yılında belediyeye vermiş olduğu dilekçeye istinaden, itfaiye tarafından işletmede gerekli kontrollerin yapılması, burada belli bir noktada belediyeyi de sorumluluk altına sokmaktadır.”
Çalışır, itfaiyelerin ceza kesme yetkisinin olmadığını ise şu örnekle anlatıyor:
“İtfaiye, yangın söndürmeye gittiği bir işletmenin, ruhsat aldıktan sonra bir sürü değişiklik yaptığı tespit ediyor, lakin ceza kesemiyor, bu manada bir yaptırımı yok. Yalnızca yangın raporu düzenliyor, yangının çıkış sebebini ve ziyanını kaydediyor, yetkisi bu kadar.”
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Bolu Belediye Başkanlığı İtfaiye Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve otel içinde yer alan 70 metrekarelik bir kafenin “yangın yönetmeliğe uygun” olduğunu belirten bir kontrol raporu paylaştı.
2 Ocak 2025 tarihli raporda imzası bulunan Bolu Belediyesi Başkan Yardımcısı Sedat Gülener, soruşturma kapsamında gözaltına alındı.
CHP Bolu Şehir Başkanı Tahsin Mert Karagöz ise düzenlediği basın toplantısında, Grand Kartal Oteli’nin 12 Aralık’ta kontroller için Bolu Belediyesi’ne başvurduğunu, lakin belediyenin tespit ettiği usulsüzlüklerden sonra şirketin başvurusunu geri çektiğini iddia etti.
Ancak olayın tüm boyutlarının aydınlatılması için yetkililerle iş birliği içinde olduklarını söyledi.