Tasarruf önlemleri ve vergi kanunu TBMM’de

TBMM Genel Heyeti’nde kamuda tasarruf önlemlerine ilişkin düzenlemeler içeren Birtakım Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi görüşüldü.

Teklifin tümü üzerinde konuşan Sdet Partisi İstanbul Milletvekili Selim Temurci, vatandaşların derin ekonomik krizle uzun müddettir mücadele ettiğini, bu nedenle milletin Meclis’in tasarruf ile ilgili nasıl bir kanun çıkaracağını merak ettiğini kaydetti.

Vatandaşın en fazla yoksulluk ve pahalılıktan şikayet ettiğini dile getiren Temurci, “Kanun teklifinin münasebetinde kamuda azami bir tasarruftan, tasarrufların artırılmasından bahsediliyor. Pekala 31 husustan oluşan teklif içinde tasarrufla ilgili olarak kaç madde var? Tam tamına iki buçuk madde var. Bir tasarruf kanun teklifi görüşüyoruziçinde tasarruf unsurlarından tasarruf edilmiş bir kanun teklifi var. Bu husus hakikaten bir ironi değil, üzerinde hep birlikte düşünmemiz gereken bir mesele” dedi.

İYİ Parti Samsun Milletvekili Erhan Usta ise kanun teklifini eleştirerek, “Teklifte, tasarruf ile ilgili madde aradıkfakat bir şey göremedik. Tasarrufla ilgili bir şey gösterin, milleti kandırmaya gerek yok. Teklifle kamuda ikinci mş kaldırılmıyor, tam aksine bu durum hukuksal hale getiriliyor. Bu teklif 10 mşa onay veren bir kanun teklifidir. Bunu bize kabul ettiremeye çalışıyorsunuz” sözlerini kullandı.

MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı da “Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi” ismiyle bir program açıklandığını anımsattı.

Teklifle ilgili bilgiler paylaşan Kalaycı, şöyle konuştu:

“Teklifle; kamuda yeni araç satın alınmaması ve kiralama yapılmaması, ihtiyaç fazlası ve ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtların tasfiyesi, işçi servis hizmetinin toplu taşıma olan yerlerde kaldırılması, yeni hizmet binası alımı ve imalinin durdurulması, yeni bina kiralanmaması, mevcut kiralamaların bir takvimle sonlandırılması, yeni işçi istihdamının emekli olanlarla sınırlandırılması, yönetim kurulu fiyatlarına sınır getirilmesi, temsil ve tanıtma ödeneklerinde yüzde 25 kesinti yapılmasıi çok önemli önlemler öngörülüyor.”

Komisyon Çarşamba günü 14.00’te toplanacak.

Vergi yasası da görüşüldü

Diğer yandan Amme Alacaklarının Tahsil Yordamı Hakkında Kanun’da değişikliğe gidiliyor. Buna göre, Kamu Mali Yönetimi ve Denetim Kanunu’na tabi kamu yönetimleri ile bu yönetimlere bağlı döner sermaye işletmelerince, mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme ya da icra buyrukları üzerine yapılacak ödemelerde de “borcu yoktur” dokümanı aranılması yönünde Hazine ve Maliye Bakanına yetki veriliyor.

Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen kriterlere göre teknogirişim şirketi niteliğini haiz patronlarca hizmet erbabına ücretsiz ya da indirimli olarak verilen ve ücret niteliğinde kabul edilen hisse senetlerinin, verildiği tarihteki rayiç kıymetinin o yıldaki bir yıllık brüt ücret fiyatını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulacak.

Hizmet erbabı tarafından bu şekilde iktisap edilen hisse senetlerinin; iktisap tarihinden itibaren 3 tam yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin tamamı, 4 ila 6 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin yüzde 75’i, 7 ila 12 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin yüzde 25’i, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte patrondan tahsil edilecek. Bu şekilde istisna nedeniyle vaktinde alınmayan vergilere ilişkin zaman aşımı müddeti, hizmet erbabına ücretsiz ya da indirimli olarak verilen hisse senetlerinin hizmet erbabı tarafından elden çıkarıldığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren başlayacak. Bu kararın uygulanmasına ilişkin yordam ve asılları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Yüzde 20’den fazla fark tespitinde mükellef izaha davet edilecek

Mükellefler nezdinde yapılacak yoklamalar sonucunda tespit edilen günlük hasılat meblağlarının ortalaması alınarak mükelleflerin aylık ve yıllık hasılat meblağları tespit edilecek. Bu şekilde tespit edilen hasılat fiyatları ile mükelleflerin fliyette bulundukları periyoda ilişkin beyan ettikleri hasılat meblağları karşılaştırılacak ve karşılaştırma sonucu bulunan farkın yüzde 20’den fazla olması durumunda mükellefler, Vergi Tarz Kanunu’nda yer alan “izaha davet müessesi” kapsamında izaha davet edilecek. Bu karar, kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacak. Cumhurbaşkanı bu oranı bir katına kadar artırmaya ya da sıfıra kadar indirmeye, tekrar yasal düzeyine getirmeye; Hazine ve Maliye Bakanlığı maddenin uygulanmasına ilişkin yordam ve temelleri belirlemeye yetkili olacak.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal ya da hizmetlerinin teminine yönelik kontrat yapılmasına ya da sipariş verilmesine fırsat sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili kararlara göre fliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına fliyetleri bundan ötürü yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınıyor.

Mal ve hizmet alanlarına ilişkin gerçek şahıslara yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen bölüm ve fliyet bahisleri dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılması öngörülüyor. Böylelikle vergi güvenliğinin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması amaçlanıyor. Cumhurbaşkanına vergi kesintisine tabi ödemeler için fliyet bahisleri, ödeme çeşitleri, kesimler, iş grupları ve iş nevileri itibarıyla farklı ayrı ya da birlikte oran belirleme yetkisi veriliyor.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararının münasebetleri dikkate alınarak teklifle, Vergi Metot Kanunu’nda değişiklik yapılıyor. Buna göre, teminat uygulaması kapsamındaki mükelleflerden istenecek teminatın üst sonu, 10 milyon liradan fazla olmamak üzere, düzenlenmiş olan geçersiz evraklarda yer alan toplam meblağın yüzde 10’u meblağında olarak belirleniyor.

İstenen teminatın verilme mühleti 30 günden 60 güne çıkarılırken, yükümlülüklerini öngörülen şekilde yerine getiren mükelleflere teminatın iade edilmesi ve belirlenen bireylerin teminat isteme tarihi itibarıyla tahakkuk etmiş tüm vergi borçlarından sorumlu olmamaları sağlanıyor.

Özel usulsüzlük cezaları

Vergi Tarz Kanunu’nda yapılan değişiklikle tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ilişkin yetkinin kapsamı, kayıt dışı iktisatla mücadele amacıyla genişletiliyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığının elektronik ticaretin yanı sıra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama iktisadi ve ticari emellerle kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlaması amaçlanıyor. Buna göre, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar, diğerlerine ait iktisadi ve ticari fliyetlerin yapılmasına ortam sağlayan gerçek ve hukuksal kişi aracı hizmet sağlayıcılar ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların yanı sıra erişim, içerik, yer ve sosyal ağ sağlayıcılara, iktisadi ve ticari fliyetlerine ilişkin bildirim verme yükümlülüğü getiriliyor. Düzenlemeyle diğerlerine ait iktisadi ve ticari fliyetlerin yapılmasına ilişkin bildirime bahis bilgilerle içerik sağlayıcılar tarafından üretilen ya da sağlanan bilgilerin, aracı hizmet, elektronik ticaret aracı hizmet, erişim, yer ve/veya sosyal ağ sağlayıcılar tarafından alınması zaruriliği getiriliyor.

Teklife göre değerli madenler Borsasında işlem gören değerli madenlerin değerleme süreçlerinde, değerleme ölçüsü olarak borsa rayici kullanılabilecek.

Altın, gümüş, platin ve paladyum değerli madenler borsa rayici ile kıymetlenecek. Borsa rayici yoksa ya da borsa rayicinin muvazlı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye esas bedel olarak bu rayiç yerine maliyet bedeli esas alınacak. Bu kararla değerli madenle olan senetli ya da senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da cari olacak. Değerli madenle olan mevduat ya da kredi mukavelelerine dayanan alacaklar ve borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınacak. Değerli madenlere dayalı olarak açılan mevduat hesapları ile kredi hesaplarından kaynaklı alacak ve borçların değerleme günü değerine ircasına ilişkin olarak mevcut uygulamadaki aynıi Kanun’un “yabancı paralar”, “alacaklar” ve “borçlar” başlıklı kararları geçerli olacak.

Kanun kapsamı dışında evrak düzenleyene altı kat özel usulsüzlük cezası

Vergi ziyaı cezası, vergi dairesinin bilgisi dışında mükellefiyet tesis ettirmeksizin kayıt dışı fliyette bulunarak vergi ziyaına sebep olunması halinde yüzde 50 artırılacak. aynı vergi çeşidi ve devrine ilişkin daha sonra yapılacak tarhiyatlar nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarına da artırım kararı uygulanacak.

Vergi Adap Kanunu’nda “özel usulsüzlükler ve cezaları” kararında yapılan değişikliğe göre, bir takvim yılı içerisinde ilgili kararlar uyarınca birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda caydırıcılığı artırmak amacıyla artan ceza uygulaması getiriliyor. Öte yandan karara, mükellef grupları ve ilgili usulsüzlüklere yönelik cezaların yer aldığı yeni bir cetvel de ekleniyor.

Bu kapsamda yer alan birtakım cezaların, her yıl yeniden değerleme oranında yükseltilmesinin yanı sıra meblağları yeniden belirlenerek caydırıcılığın artırılacağı öngörülüyor. Bir takvim yılı içerisinde birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda caydırıcılığı artırmak maksadıyla artan ceza uygulaması getiriliyor.

Kanun kapsamı dışında evrak düzenleyenlere 2 kat özel usulsüzlük cezası kesilecek, bu durumun yönetimin bilgisine girmeden önce belgeyi almak zorunda olanlar ya da evrak muhteviyatı sürecin muhatapları tarafından 5 iş günü içerisinde bildirilmesi halinde ise Kanun kapsamı dışında evrak düzenleyenlere 6 kat özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Yasada sayılan evrakları düzenleme mecburiliği bulunanların yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde bu durumun doküman muhteviyatı sürecin muhatapları tarafından 5 iş günü içerisinde yönetime bildirilmesi halinde bu kimselere ceza kesilmeyecek; dokümanları düzenlemeyen, eksik ya da aldatıcı düzenleyenlere ise özel usulsüzlük cezasının 3 katı uygulanacak.

Teklifle, öngörülen artan dengeli ceza uygulamasında uygulanacak ceza meblağlarına ilişkin cetvel Kanun’a ekleniyor.

Cezalar yeniden belirleniyor

Düzenlemeyle damga vergisi ödenmemiş kağıtları, vergi ve cezası tahsil edilmeden tasdik eden ya da örneklerini çıkarıp veren noterler ismine kesilen özel usulsüzlük cezasının her bir kağıt için alt sonu 40 Türk lirası olarak belirleniyor.

Vergi Tarz Kanunu’nun ilgili kararlarına uymayanlara yönelik cezalar her yıl yeniden değerleme oranında artırılırken düzenlemeyle bu cezalar yeniden belirlenerek caydırıcılığının artırılması hedefleniyor.

Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası mutabakatların bilgi değişimi kararları kapsamında bilgi toplanmasına ilişkin karar uyarınca getirilen zorunluluklara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Elektronik ticaretin yanı sıra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama iktisadi ve ticari emellerle kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlamak amacıyla kendisine bilgi verme yükümlülüğü getirilenlerin, bu yükümlülüklerine ilişkin olarak bildirimde bulunmamaları ya da bildirimlerini eksik yahut aldatıcı bir şekilde yapmaları durumunda uygulanması gereken özel usulsüzlük cezası, bu mükelleflerin ekonomik ve ticari büyüklükleri ile orantılı olacak.

Tevsik zaruriliği kapsamında olup da bu zorunluluğa uymayanlara uygulanan özel usulsüzlük cezası da artırılıyor. Bu zorunluluğa uymadan ödeme yapanların, durumu 5 iş günü içerisinde yönetimin bilgisine girmeden bildirmesi durumunda ise ceza kesilmeyecek.

Mal teslimi ya da hizmet ifalarına ilişkin tahsilatların, banka ve aynıi finans kurumları, ödeme kuruluşları ya da PTT aracılığıyla oburlarının ismi ve/veya hesabı kullanılarak yapılması durumunda her bir işlem için bu karara göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere sürece mevzu meblağın yüzde 10’u oranında, mal teslimi ya da hizmet ifasını yapanlarla ismine ve/veya hesabına ödeme yapılanlara farklı başka özel usulsüzlük cezası kesilecek. Bu karar uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı geçemeyecek.

Usulsüzlük cezası üç kat uygulanacak

Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu uyarınca izin verilen durumlar hariç olmak üzere kredi kartı, banka kartı, ön ödemeli kart, karekod, elektronik cüzdan ve gibi ödeme araçları kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen tahsilatların, kendi mükellefiyeti ismine kayıtlı olmayan ödeme sistemleri ya da aygıtları aracılığıyla yapılması durumunda, tahsilatı yapan mükelleflere ve kendi ismine kayıtlı olan bu sistemleri ya da aygıtları kullandıranlara farklı başka her bir işlem için bu karara göre belirlenen özel usulsüzlük cezasının 3 katı uygulanacak. Bu kapsamda bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı aşamayacak.

İstenilen teminatın müddetinde verilmemesi ya da tamamlanmaması halinde teminatı vermeyenler ya da tamamlamayanlar ismine, karar kapsamında verilmesi ya da tamamlanması gereken teminat fiyatı kadar özel usulsüzlük cezası kesilecek.

Vergi güvenliğinin sağlanması gayesiyle kullanılma zaruriliği getirilen aygıt ve sistemlerle nitelikleri belirlenen ya da onaylanan elektrikli, elektronik, manyetik ve gibi aygıtlar ve sistemleri üreten, ithal eden, bu aygıtlara çeşitli hizmetler veren ödeme kaydedici aygıt üreticisi ya da ithalatçıları ile bu aygıtlara ilişkin hizmet veren inançlı servis sağlayıcıları, bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşları, şarj ağı işletme lisansı sahipleri ve elektronik defter, evrak ve kayıtların oluşturulması, imzalanması, iletilmesi ve saklanması konularından herhangi biri için hizmet verme konusunda yetkilendirilenler ile sipariş, satış, muhasebe, stok takip gibi programları kullandıran, teslim eden ya da satan mükelleflere ilişkin olarak bunlar tarafından yapılması, yapılmaması yahut yerine getirilmesi gereken konulara aykırı davrananlara, her bir tespit için farklı başka olmak üzere kararda yer alan özel usulsüzlük cezasının 10 katı fiyatında ceza kesilecek. Bu karar uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 20 milyon lirayı geçemeyecek.

Bu karar kapsamındaki tek bir fiilin, Kanun’un ilgili kararında yer alan özel usulsüzlük cezasını gerektiren birden fazla cezayı gerektirmesi halinde, bu cezalardan en ağır olanı kesilecek.

Gelir Yönetimi Başkanlığı çalışanına fazla çalışma ücreti

Teklifle vergiye istekli ahengin artırılması amacıyla vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılıyor. Vergi Yordam Kanunu’nda bu kapsamdaki kararlar yürürlükten kaldırılıyor.

Gelir Yönetimi Başkanlığının olağan mesai sti haricinde ve daire dışında fiilen çalışan çalışanına, bu şekilde çalıştıkları her bir st için 160 gösterge sayısının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak fiyatta fazla çalışma fiyatı ödenecek. Bu ödeme damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacak. Her bir işçi için ödenebilecek fazla çalışma fiyatı ayda 50 sti ve fazla çalışma fiyatı ödenebilecek işçi sayısı ise Başkanlık taşra teşkilatı takım ve pozisyonlarında bulunan toplam memur ve kontratlı işçi sayısının yüzde 20’sini geçemeyecek.

En düşük emekli aylığı 12 bin 500 lira

Yaşlılık, malullük, vefat aylığı ödenenlere ve hak sahiplerine 10 bin lira olarak öngörülen aylık minimum ödeme fiyatı 12 bin 500 liraya yükseltiliyor.

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan ve TBMM Başkanlığına sunulan Vergi Kanunları ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne göre, mevcut uzlaşma müracaatları, Vergi Yol Kanunu’nun değiştirilmeden evvelki kararlarına göre sonuçlandırılacak.

Ticari olmayan gezi, cümbüş, spor aynıi fliyetlerde kullanılan deniz taşıma araçlarına yat limanlarında verilen kiralama, bakım gibi hizmetlerde KDV istisnası ve indirimi kaldırılıyor.

Birleşme, dönem ve bölünme süreçlerinde, devreden KDV ve iade hakkının 5 takvim yılı kriterine ya da zamanaşımına bağlı olmaksızın vergi incelemesi yoluyla yeni şirkete dönemine izin veriliyor.

Mükelleflerin KDV beyannamelerinde yer alan indirilecek KDV meblağlarının 5 takvim yılı müddetince indirim yoluyla giderilememesi halinde, bu süre sonunda kayıtlardan çıkarılarak yapılacak vergi incelemesi ile gelir ya da kurumlar vergisinin tespitinde masraf olarak dikkate alınmasına fırsat sağlanıyor.

Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler, iade hakkı tanınan istisnalardan çıkarılarak kısmi istisna kapsamına alınacak; bu istisna nedeniyle yüklenilen KDV, gelir ya da kurumlar vergisinin tespitinde sarfiyat ya da maliyet olarak dikkate alınacak.

Mükelleflerin KDV iadelerinin doğru bir şekilde yapılması ve haksız KDV iadesine sebebiyet verilmemesini teminen KDV iadelerindeki esas metot “vergi incelemesi” olarak belirleniyor.

İndirilemeyecek katma değer vergisi, sonraki periyoda devreden katma değer vergisi hesabından çıkarılarak özel bir hesaba alınacak. Özel hesaba alınan sonraki periyoda devreden katma değer vergisinin, 3 yıl içinde mükellefler tarafından yapılacak talep üzerine, Vergi Adap Kanunu’nda düzenlenen zamanaşımı müddetleri ile bağlı olmaksızın talep tarihinden itibaren bir yıl içerisinde yapılacak vergi incelemesi sonucunda, incelemenin tamamlandığı yıla ilişkin gelir ya da kurumlar vergisinin tespitinde masraf olarak dikkate alınacak. Bu suretle talepte bulunulmayan katma değer vergisi masraf yazılamayacak.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, ilgili maddenin uygulanmasında vergi incelemesi dışında farklı yordamlar tespit etmeye, hususun uygulamasına ilişkin yöntem ve asılları belirlemeye yetkili olacak.

Yabancıların zelzele yardımlarına KDV istisnası

Teklifle, yabancı devlet kurum ve kuruluşları tarafından zelzele nedeniyle yapılacak yardımlara KDV istisnası sağlanıyor.

6 Şubat 2023’te meydana gelen sarsıntılar nedeniyle genel hayata tesirli afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, genel bütçeli kamu yönetimleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları arasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu yönetimlerine bağışlanmak üzere, konut, iş yeri, okul, öğrenci yurdu, hastane, ibadethane, kültür ve sanat merkezi, kütüphanei taşınmazların inşasına ilişkin yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına 1 Ocak 2024’ten itibaren yapılan teslim ve hizmetler ile bu yerlerde genel bütçeli kamu yönetimleri ile yabancı devlet kurum ve kuruluşları arasında imzalanan protokol kapsamında genel bütçeli kamu yönetimlerine bağışlanacak konutların yabancı devlet kurum ve kuruluşlarına teslimi, 31 Aralık 2025’e kadar katma değer vergisinden müstesna olacak.

Bu kapsamda yapılan teslim ve hizmetler nedeniyle yüklenilen vergiler, vergiye tabi süreçler üzerinden hesaplanan vergiden indirilecek. İndirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler, Kanun kararı uyarınca istisna kapsamında işlem yapan mükellefin talebi üzerine iade edilecek.

Serbest bölgelerde fliyet gösteren kurumların, yurt içine yaptıkları satışlardan elde edilen karlara tanınan gelir ve kurumlar vergisi istisnası kaldırılıyor. Serbest bölgelerde üretim fliyetinde bulunan mükellefler, yalnızca bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin yurt dışına satışından elde ettikleri çıkarlar, gelir ya da kurumlar vergisinden müstesna olacak. Düzenleme, 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen yararlara uygulanacak.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı yüzde 2,25 olarak belirleniyor

Teklifle, ulusal güvenlik kuruluşlarının ithal edeceği birtakım malların yurt içi teslimi ve ithalatında oluşan ÖTV uygulaması farklılıkları gideriliyor.

Bazı tütün mamullerinden alınan minimum maktu vergi fiyatının “yüzde 20’sine kadar” olan sınırlama kaldırılacak; ünite ambalajda bulunan mamul için alınacak taban maktu vergi meblağı kadar maktu vergi alınabilecek.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı yüzde 2,25 olarak belirleniyor; bu oranı yüzde 1,5’e kadar indirmeye, yüzde 2,5’e kadar artırmaya Cumhurbaşkanına yetki veriliyor.

Düzenlemeyle, yaşlılık, malullük, vefat aylığı ödenenlere ve hak sahiplerine dosya bazında 10 bin lira olarak öngörülen aylık taban ödeme meblağı 12 bin 500 liraya yükseltiliyor.

Teklifle, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı sayılanlardan, ilk kez yaşlılık ya da emekli aylığı bağlananların, benzer iş yerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde patronlara sağlanan 5 puanlık sosyal güvenlik destek priminin Hazine tarafından ödenmesine ilişkin uygulama sonlandırılıyor.

Emekli aylığı için ek ödenek belirlemeye Cumhubaşkanlığı yetkili olacak

malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıklar ve aylıklarla birlikte her ay itibarıyla yapılacak ödemeler kapsamında ortaya çıkan ödenek gereksinimini karşılamak gayesiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin ilgili tertibine 2024 yılında ödenek eklemeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliğe göre, Türkiye’de kurulmuş olmaları kuralıyla kurumlar vergisinden istisna tutulanlardan taşınmazlara yatırım yapan fon ve iştiraklerin, ticari mal niteliğinde olanlar dahil sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri çıkarların yüzde 50’sinin, elde edildiği hesap periyoduna ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar kar hissesi olarak dağıtılması gerekecek.

Bu süre içerisinde belirtilen orana kadar karın ortaklara dağıtılmaması durumunda istisnadan faydalanılması nedeniyle vaktinde tahakkuk ettirilmeyen vergiler zıy uğramış sayılacak. Bu karar, 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen çıkarlara uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal ya da hizmetlerinin teminine yönelik mukavele yapılmasına ya da sipariş verilmesine fırsat sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili kararlara göre fliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına fliyetleri bundan ötürü yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınıyor.

Mal ve hizmet alımlarına ilişkin tam mükellef kurumlara, yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanınca belirlenen dal ve fliyet hususları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılacak.

Vergi kesintisine mevzu ödemeleri fliyet bahisleri ve ödeme tipleri itibarıyla, vergi kesintisine husus mal ve hizmetleri ise fliyet bahisleri, dallar, iş grupları, iş tipleri itibarıyla başka farklı ya da birlikte sıfıra kadar indirme ve kurumlar vergisi oranına kadar yükseltme konusunda Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Yurt içi taban kurumlar vergisi

Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun’a göre gerçekleştirilen projeler ile Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Kimi Kanun ve Kanun Kararında Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kararlarına göre kamu özel işbirliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerde fliyette bulunan kurumların çıkarları üzerinden yüzde 30 oranında kurumlar vergisi hesaplanacak.

Düzenlenmeyle, bu kurumların münhasıran bu fliyetlerinden elde ettikleri karlara değil, tüm fliyet yararlarına bu oran uygulanacak. Karar, bu maddelere göre düzenlenen mukavelelere direkt taraf olan kurumlar için geçerli olacak, taşeron kontratlarıyla alt yüklenicilerin bu kapsamda yürüttükleri fliyetlerden elde ettikleri çıkarlarında kurumlar vergisi oranına yönelik genel kararlar geçerli olacak.

Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen “yurt içi minimum kurumlar vergisi” başlıklı karara göre, hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki kurum karının yüzde 10’undan az olamayacak. Bu hesaplamada tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak yararları istisnası, emisyon primi yarar istisnası, sahip olunan taşınmazlardan elde edilen yararlar dışında yatırım fon ve iştiraklerinin istisna karları, risturn istisnası, finansal kiralama şirketleri ve varlık kiralama şirketleri ile yapılan “sat, geri kirala” süreçlerinden elde edilen karlara uygulanan istisna, Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne kayıtlı gemilerin işletilmesi ve döneminden elde edilen yararlara uygulanan istisna ile teşebbüs sermayesi fonu indirimi ve korumalı iş yeri indirimi dikkate alınmayacak. Mikro ve küçük işletme tarifine giren kurumlar vergisi mükelleflerinin teknoloji geliştirme bölgesi yarar istisnası ile aynı işletmelerin AR-GE ve tasarım indirimleri de hesaplamada yarardan indirilecek.

Payları, Borsa İstanbul Hisse Piyasası’nda ilk kez işlem görmek üzere en az yüzde 20 oranında halka arz edilen kurumlar, ihracat yapan kurumlar ile sanayi sicil dokümanını haiz ve fiilen üretim fliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim fliyetinden elde ettikleri yararlarına uygulanan indirimler nedeniyle ödenmeyen verginin yanı sıra düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınan teşvik evrakları kapsamındaki yatırıma katkı fiyatları ile sınırlı olmak üzere mükelleflerin indirimli kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ödemedikleri kurumlar vergisi, minimum vergi hesaplaması nedeniyle ödenmesi gereken kurumlar vergisinden düşülecek.

İlk sefer fliyete başlayan kurumlar hakkında fliyete başlanılan hesap devrinden itibaren 3 hesap dönemi boyunca bu kararlar uygulanmayacak. Bu düzenlemedeki indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki kurum çıkarı ibaresi, hesap dönemi sonundaki ticari bilanço karına, kanunen kabul edilmeyen sarfiyatların eklenmesiyle bulunan fiyatı ifade edecek.

Söz konusu oranı, bölümler, fliyet konusu, iş kolları yahut üretim alanları itibarıyla farklı ayrı ya da birlikte sıfıra kadar indirmeye ya da bir katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı, kararın uygulamasına ilişkin yordam ve asılları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Bu kararlar, 2025 yılı ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen çıkarlara, özel hesap periyoduna tabi olan kurumların ise 2025 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen karlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılan değişikliğe göre, kesin ana işletmesinin konsolide finansal tablosundaki yıllık konsolide hasılatı, gelirin raporlandığı hesap devrinden evvelki 4 hesap periyodunun en az 2’sinde 750 milyon avro karşılığı Türk lirası hududunu geçen çok uluslu işletme gruplarının bağlı işletmelerinin ilgili hesap periyodundaki çıkarları, “yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi”ne tabi tutulacak. Hesap devrinin 12 aydan farklı olması durumunda, hesaplanan konsolide hasılatın bir yıla tamamlanmasıyla tespit edilen fiyat, söylediği söz edilen hasılat hududunun tespitinde dikkate alınacak.

Bu karar 2024 yılı ve izleyen vergilendirme devirlerinde elde edilen yararlara, özel hesap periyoduna tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen çıkarlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi çerçevesinde Kanun’a birtakım tanımlar ekleniyor, bu vergiden muaf olanlar ile bu vergiden istisna tutulan çıkarlar belirleniyor.

Uluslararası deniz nakliyatı fliyetinden elde edilen çıkarlar ile bu fliyetle ilişkili olarak gerçekleştirilen kimi fliyetlerden elde edilen çıkarlar yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisinden istisna tutulacak.

Yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisinden istisna edilen çıkarlara ilişkin sarfiyatlar ya da istisna kapsamındaki fliyetlerden doğan ziyanlar, istisna dışı karlardan indirim konusu yapılamayacak.

Vergi yükünün tespitinde dikkate alınan düzeltilmiş kapsanan vergilerin hesaplanması karar altına alınıyor. Çok uluslu işletme grubunun ülkesel bazlı vergi yükü hesaplamasında, o ülkede bulunan bağlı işletmelerin hesaplanan düzeltilmiş kapsanan vergileri dikkate alınacak.

İlgili ülkenin mevzuatında kurumlar vergisi oranının minimum kurumlar vergisi oranı olan yüzde 15’in altında olması durumunda, Kabul Edilebilir Finansal Muhasebe Standartları’na göre hesaplanan ve ertelenmiş vergi varlığı hesaplarına alınan meblağlar, taban kurumlar vergisi oranı uygulanarak yeniden hesaplanacak.

Kurumlar vergisinin uygulanmadığı ülkelerdeki işletmelere, ziyanların taban kurumlar vergisi oranıyla çarpılması sonucu tespit edilen meblağları, sonraki hesap devirlerindeki kapsanan vergilerde dikkate alabilme imkanı veriliyor.

Diğer hükümler

Teklifle, vergi yükünün farklı hesaplanacağı işletme kümelerine, ek cari dönem minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi hesaplanacağı durumlara ve kapsanan vergilerin bağlı işletmeler arasındaki tahsisatına ilişkin düzenlemeler de karar altına alınıyor.

İşletme bazlı yarar ya da zarar, işletmelerin finansal muhasebe net kar ya da ziyanına belirtilen düzeltmeler uygulanarak tespit edilecek.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisine yönelik bir vergi güvenlik kuruluşu oluşturuluyor. Bu kapsamda grup içerisindeki bağlı işletmeler arasındaki finansman temini süreçlerinde, borç alan bağlı işletmenin bulunduğu ülkedeki vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranının altında olması, borç veren bağlı işletmenin bulunduğu ülkede ise vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranının üstünde olması ya da grup içi finansman nedeniyle oluşan faiz gelir ve masrafları dikkate alınmaksızın hesaplanan vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranının üstünde olması durumunda, borç alan bağlı işletme nezdinde katlanılacak ve işletme bazlı çıkarın tespitinde sarfiyat olarak dikkate alınacak faiz sarfiyatı, borç veren bağlı işletmenin gelir olarak dikkate aldığı meblağla sınırlı olacak.

Alacaktan vazgeçme nedeniyle bağlı işletmelerin kayıtlarında gelir olarak dikkate alınan meblağların hangi durumlarda işletme bazlı kar ya da zararın tespitinde dikkate alınmayacağı; nitelikli ve nitelikli olmayan vergi kredilerinin vergi yükünün tespitinde yapılacak oranlamada nasıl dikkate alınacağı belirleniyor.

Teklifle, bağlı işletmeler arasında emsallere uygun olmayan süreçlerin nasıl düzeltileceği, ana merkez ve ona bağlı iş yeri arasındaki çıkar ya da zararın ya da vergi şeffaf işletmenin yarar ya da ziyanının tahsisine yönelik düzenlemeler karar altına alınıyor.

Yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi oranının tespitinde ehemmiyet arz eden vergi yükünün hesaplanmasına yönelik kararlar düzenleniyor. Bu kararları uygulayan mükelleflerin, yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi oranını tespit edebilmesine fırsat sağlanıyor.

Küresel taban tamamlayıcı kurumlar vergisinin oranı yüzde 15 olacak.

Asgari kurumlar vergisi oranı ile bu kanuna göre tespit edilen oran arasındaki fark, global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi oranı olacak. Ülkesel bazlı vergi yükünün minimum kurumlar vergisi oranını aşması halinde ise global taban tamamlayıcı kurumlar vergisi hesaplanmayacak.

Mükellef olacak global minimum tamamlayıcı kurumların belirlenmesi, vergilendirme dönemi, beyanı, tarhı, ödenmesi, vergi matrahının hesaplanmasına ilişkin konular belirleniyor.

Çok uluslu işletme kümelerine bağlı ve Türkiye’de yerleşik olan bağlı işletmeler ve iş iştiraklerini tanımlayan “yerel minimum tamamlayıcı kurumlar”ın vergisi, vergilendirme dönemi, beyan, tarh ve ödenmesine ilişkin kararlar de düzenleniyor.

İşletmelerin yeniden yapılandırılması uygulamasıyla gerçekleştirilen dönemlerde vergi ertelemesi müessesi uygulanacak. Bu kapsamda varlıkların ve borçların devredilmesi sonucu oluşan çıkar ya da ziyanlar, devreden bağlı işletmenin işletme bazlı yarar ya da ziyanının tespitinde dikkate alınmayacak.

Teklifte, birleşme, bölünme ve hisse bölümlerinde uygulanacak yöntemlere yer veriliyor.

Özel vergileme halleri

Teklifle, Kamu İhale Kanunu’nda özel vergileme halleri de karar altına alınıyor. Buna göre, çok uluslu işletme grubunun son ana işletmesi olan şeffaf işletmenin işletme bazlı yararı, belirlenen durumlarda bu işletmenin mülkiyet hissesine isabet eden ölçüde azaltılacak.

Vergilemede indirilebilir kar hissesi uygulaması ve bu sistemin uygulandığı durumlarda işletme bazlı yarara ilişkin şartlar belirleniyor.

Kar dağıtımına dayalı vergileme sisteminin uygulandığı durumlarda düzeltilmiş kapsanan vergilerin hesaplanması ve bu sistemi kullanan bağlı işletmelerin izlemeleri gereken kurallar tespit ediliyor. Yatırım işletmelerine yönelik hesaplama sistemi konusunda düzenlemeye gidiliyor.

Söz konusu düzenlemelere ilişkin yol ve asılları belirlemede Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

Teklifin, yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisine yönelik kararları, 2024 yılı ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen çıkarlara, özel hesap periyoduna tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme periyotlarında elde edilen karlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Geçiş hükümleri

Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılacak değişiklikle, yerel ve global taban tamamlayıcı kurumlar vergisinin uygulamasına yönelik vergileme kurallarıyla ilgili geçiş kararları düzenleniyor. Buna göre, yerel ve global minimum tamamlayıcı kurumlar vergisinin matrahında indirim konusu yapılacak maddi duran varlıkların net defter bedellerinin oranları ile bağlı işletmelerin çalışanlarının brüt fiyatlarının oranları 2032 hesap periyoduna kadar yıllar itibarıyla yeniden belirleniyor.

Küresel minimum tamamlayıcı kurumlar vergisi beyannamesi, 2024 hesap dönemi için hesap devrinin kapandığı ayı izleyen 18. ayın son günü akşamına kadar beyan edilecek ve vergi bu tarihe kadar ödenecek, sonraki periyotlarda ilk defa bu verginin kapsamına girenler için beyan ve ödeme istikametinden de bu kararlar uygulanacak.

1 Ocak 2024’ten evvelki süreçler nedeniyle finansal tablolarda ertelenmiş vergi varlığı ya da yükümlülüğü olarak kayıtlara alınan fiyatlar, bu düzenlemenin uygulamasında dikkate alınacak. 30 Kasım 2021’den sonra ertelenmiş vergi varlığı olarak dikkate alınan ve ülkesel bazlı kar ve zararın hesaplanmasına dahil edilmeyen süreçlerden kaynaklanan fiyatlar vergi yükünün tespitinde dikkate alınmayacak. Yetersiz vergilendirilen ödemeler aslı kapsamında ilgili kararlar 1 Ocak 2025’ten itibaren elde edilen çıkarlara uygulanacak.

Kurumlar vergisi oranının en az yüzde 20 olarak uygulandığı ülkelerde yetersiz vergilendirilen ödemeler aslı kapsamında hesaplanan vergi, 31 Aralık 2025’ten önce başlayan (bu tarih dahil) ve 31 Aralık 2026 tarihi itibarıyla sona eren hesap devirleri arasında sıfır olarak kabul edilecek. Belirtilen kuralları birlikte sağlayan çok uluslu işletme grupları, ilgili ülke için bahsi geçen kararlarda yer alan uygulamalardan herhangi birini seçebilecek.

Çıkış harcı yeniden değerleme ile artacak

Yurt Dışına Çıkış Harcı Hakkında Kanun ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, yurt dışına çıkış yapan vatandaşlardan çıkış başına alınacak harç fiyatı 500 liraya yükseltiliyor.

Buna göre harç, her yıl bir evvelki yıla ilişkin olarak Vergi Yöntem Kanunu’nun ilgili kararları uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacak. Bu şekilde hesaplanan harç meblağının 10 liraya kadarki kesirleri dikkate alınmayacak. Bu kapsamda hesaplanan harcın uygulandığı yılın Ocak ayının 10’uncu günü sonuna kadar yapılan yurt dışına çıkışlarda, bir evvelki yılın sonu itibarıyla geçerli meblağ üzerinden yapılmış harç ödemeleri için fark alınmayacak. Bu karar, düzenlemenin yayımını izleyen 10’uncu günde yürürlüğe girecek.