Türkiye’de yaklaşık 800 bin Alzheimer hastası var: Kadınlarda risk daha yüksek

DoktorTakvimi nöroloji uzmanlarından Prof. Dr. Raif Çakmur, 21 Eylül Dünya Alzheimer günü kapsamında hastalıkla ilgili çok önemli bilgiler paylaştı. Türkiye’de yaklaşık 800 bin Alzheimer hastası olduğunu belirten Çakmur, 65 yaş üstü nüfusun artmasıyla birlikte bu sayıların daha da yükseleceği ve 2040 yılına kadar Türkiye’de demans olaylarının iki katına çıkmasının öngörüldüğünü söyleyerek, “Alzheimer hastalığının Türkiye’deki ekonomik maliyeti hakkında net bir sayı bulunmamakla birlikte, hastalığın sağlık sistemine, hasta yakınlarına ve topluma çok önemli bir yük getirdiği biliniyor. Alzheimer, tüm dünyada olduğui Türkiye’de de sağlık sistemleri üzerinde artan bir baskı oluşturuyor” dedi.

Alzheimer hastalığının ilerleyici bir nörodejeneratif bozukluk olup, bilhassa yaşlı bireylerde bilişsel fonksiyonların giderek bozulmasına neden olduğunu söyleyen DoktorTakvimi nöroloji uzmanlarından Prof. Dr. Çakmur, hastalığın nasıl ilerlediğine yönelik şu açıklamalar yaptı:

Alzheimer hastalığı çoklukla üç evrede incelenir

“Hastalık, beyin hücrelerinin vefatıyla karakterize edilir ve hafıza, düşünme ile davranış yeteneklerinde önemli kayıplara yol açar. Alzheimer’ın tanısı, klinik değerlendirmeler, nöropsikolojik testler ve beyin görüntüleme prosedürleri kullanılarak konur. Bu süreçte, hafıza kaybı, lisan bozuklukları, taraf bulma zahmeti ve günlük işlerde zorluk benzeri belirtilerin varlığı kıymetlendirilir. Teşhis kriterlerine göre, Alzheimer hastalığı ekseriyetle üç evrede incelenir: erken, orta ve ileri evre. Erken evrede hafıza kaybı ve taraf bulma zahmeti gibi belirtiler hafif seviyede olup, bireyler günlük hayat aktivitelerini büyük ölçüde sürdürebilir. Orta evrede bu belirtiler barizleşir; lisan hünerlerinde önemli bozulmalar yaşanır. İleri evrede ise hastalar, günlük ömürlerini bağımsız olarak sürdüremez hale gelir. Hastalığın ilerleyişini yavaşlatmak ve hastaların ömür kalitesini artırmak için erken teşhis ve uygun tedavi yaklaşımları büyük kıymet taşır.”

Dünyada yaklaşık 55 milyon kişi demansla yaşıyor

Alzheimer hastalığının dünya genelinde ve Türkiye’de giderek artan bir sağlık sorunu olarak dikkat çektiğini belirten Prof. Dr. Raif Çakmur, dünyada yaklaşık 55 milyon kişinin demansla yaşadığının tahmin edildiğini ve bu hadiselerin yüzde 60-70’ini Alzheimer hastalarının oluşturduğunu söylüyor. Her yıl dünya genelinde yaklaşık 10 milyon yeni demans olayının tespit edildiğini de sözlerine ekleyen Çakmur şu ikazlarda bulunuyor:

“Alzheimer ve diğer demans tipleri, yaşlanan nüfusla birlikte büyük bir süratle artıyor. 2050 yılına kadar demansla yaşayan kişi sayısının 139 milyona çıkacağı öngörülüyor. Alzheimer ve diğer demans cinslerinin dünya çapındaki ekonomik maliyeti 2021 yılında yaklaşık 1,3 trilyon dolar olarak hesaplandı. Bu sayının 2030 yılına kadar 2,8 trilyon dolara ulaşması bekleniyor”

Türkiye’de yaklaşık 800 bin Alzheimer hastası bulunuyor

“Türkiye’de 65 yaş üstü nüfusun artmasıyla birlikte bu sayıların daha da yükselmesi beklenmektedir. 2040 yılına kadar Türkiye’de demans olaylarının iki katına çıkabileceği öngörülüyor. Bu artış, yaşlanan nüfus ve hayat mühletinin uzamasıyla ilişkilendiriliyor. Alzheimer hastalığının Türkiye’deki ekonomik maliyeti hakkında net bir sayı bulunmamakla birlikte, hastalığın sağlık sistemine, hasta yakınlarına ve topluma çok önemli bir yük getirdiği biliniyor. Alzheimer, tüm dünyada olduğu benzeri Türkiye’de de sağlık sistemleri üzerinde artan bir baskı oluşturuyor ve bu durum hem kişisel hem de toplumsal seviyede tesirli mücadele stratejileri geliştirilmesini gerektiriyor.”

Hastalığının risk faktörleri ve nedenleri

Alzheimer hastalığının çeşitli genetik, çevresel ve hayat stili faktörlerinin etkileşimi sonucu ortaya çıktığını dile getiren Prof. Dr. Raif Çakmur bu faktörleri şöyle sıralıyor:

“Aile hikayesi ve genetik mutasyonlar genetik faktörler; yaş, cinsiyet, kardiyovasküler sağlık, sigara ve alkol kullanımı, düşük eğitim düzeyi çevresel ve ömür üslubu faktörler; baş travmaları, beyin sağlığı, beslenme ve antrenman diğer faktörler.”

Kadınlarda hastalığa yakalanma riski erkeklerden daha yüksek

“Hastalığın görülme riski 65 yaşından sonra katlanarak artmaktadır. Bayanlarda Alzheimer hastalığına yakalanma riski erkeklerden daha yüksektir. Bu durum, bayanların çoklukla daha uzun yaşamaları ve östrojen hormonunun menopoz sonrası azalması faktörlerle ilişkilendirilmiştir. Yüksek tansiyon, diyabet, yüksek kolesterol ve obezite benzeri kardiyovasküler hastalıklar Alzheimer riskini artırabilir. Beynin kâfi kan akışıyla beslenememesi, beyin hücrelerinin zarar görmesine neden olabilir. Sigara ve aşırı alkol tüketimi, Alzheimer riskini artırabilir. Sigara, beyin damarlarına zarar vererek bilişsel fonksiyonları olumsuz etkileyebilir.”

Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi yok

Alzheimer’ın teşhisinin klinik değerlendirmeler, nöropsikolojik testler ve beyin görüntüleme usulleri kullanılarak konduğunu belirten Prof. Dr. Raif Çakmur, son yıllarda muhakkak biyokimyasal parametrelerin beyin sıvısında bakılmasının da teşhiste çok önemli bir formül olarak kullanıldığını ekliyor ve şunları da söylüyor:

“Hastalığın tedavisinde kullanılan sistemlerin hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı, semptomları yönetmeyi ve hastaların ömür kalitesini artırmayı gayeler. Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, ilaç tedavileri, bilişsel terapiler, ömür üslubu değişiklikleri ve destek veren yaklaşımlar hastalığın tesirlerini hafifletmede çok önemli rol oynar.”

Alzheimer hastalarının bakımında dikkat edilmesi gereken noktaları da anlatan Prof. Dr. Raif Çakmur, bilhassa şu noktalara dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor:

Güvenli Bir Çevre Sağlama:  Evdeki tehlikeleri azaltmak, kaybolma riskini en aza indirmek ve rahat hareket etmelerini sağlamak değerlidir.

Düzenli ve Tanıdık Bir Rutin: Günlük aktivitelerde düzen sağlamak, hastanın kendini daha güvende hissetmesine yardımcı olabilir.

İletişim: Kolay, açık ve net cümlelerle konuşmak; göz teması kurarak, sabırlı ve anlayışlı olmak gerekir.

Fiziksel Aktivite: Düzenli antrenman hem fizikî sağlığı korur hem de zihinsel fonksiyonları destekleyebilir.

Beslenme: İstikrarlı ve sağlıklı bir diyet uygulamak, hastanın genel sıhhatini müdafaaya yardımcı olur.

İlaç Yönetimi: Doktor tarafından reçetelenmiş ilaçların düzenli olarak verilmesi ve yan tesirlerin izlenmesi kıymetlidir.

Sosyal Etkileşim: Hastanın sosyal etkileşimde bulunabileceği fırsatlar sunmak, moral ve motivasyon sağlayabilir.

Destekleyici Ekip: Aile üyeleri, arkadaşlar ve profesyonel sağlık hizmetleri ile bağlantıda olmak ve destek almak kıymetlidir. Her birey farklı olduğundan, bakım muhtaçlıkları kişiselleştirilmelidir.