Ukrayna Barış Zirvesi sona erdi: Zirveye davet edilmeyen Rusya sürece ne zaman dahil edilecek?

İsviçre’de düzenlenen Ukrayna Barış Zirvesi’nin sonuç bildirgesi açıklandı. 16 ülkenin çekimser kaldığı bildirgeyi aralarında Türkiye’nin de olduğu 80 ülke ve 4 uluslararası kuruluş imzaladı. Bildirgede, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünün korunması, nükleer santrallerin güvenliği, besin güvenliği ve esir takası yer aldı. İsviçre Konfederasyonu Başkanı Viola Amherd, kalıcı bir tahlilim her iki tarafı da içermesi gerektiğini vurgulayarak, “Geriye çok önemli bir soru kalıyor: Rusya bu sürece nasıl ve ne zaman dahil edilebilir? Birçok açıklamanızda bunu duyduk” tabirlerini kullandı.

İsviçre evinde düzenlenen Ukrayna Barış Zirvesi, iki günlük ağır tartışmaların akabinde sona erdi. Rusya’nın davet edilmediği, Çin’in ise katılmadığı tepenin sonuç bildirgesi açıklandı. Sonuç bildirgesine aralarında Türkiye’nin de olduğu 80 ülke ve 4 uluslararası kuruluş imza atarken; 16 ülke çekince koydu. Aralarında Hindistan, Güney Afrika, Endonezya, Brezilya, Libya, Suudi Arabistan, Tayland, Meksika ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin de bulunduğu 16 kadar devlet ve kuruluş çekimser kaldı.

Bildirgede, Rusya ve Ukrayna arasındaki şimdiki durum, “Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya karşı sürdürdüğü savaş, büyük ölçekli insani acılara ve yıkıma sebep olmaya ve dünya için global yansımaları olan riskler ve krizler yaratmaya devam etmektedir” sözleriyle tariflendi.

Putin’e “Ukrayna’nın toprak bütünlüğü” yanıtı

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, tam da G7 Zirvesi bitmiş, Ukrayna Barış Zirvesi başlayacakken cuma günü yaptığı bir konuşmada Ukrayna’nın 2022’de Rusya tarafından ilhak edilen dört bölgeden askerlerini çekmeye başlaması ve NATO’ya katılma planlarından vazgeçmesi halinde “derhal” ateşkes buyruğu vereceğini ve müzakerelere başlayacağını vt etmişti.

Ukrayna Barış Zirvesi’nin Putin’e karşılığı, “Ukrayna’nın toprak bütünlüğü” oldu. Bildirgede, “Özellikle, herhangi bir devletin toprak bütünlüğüne ya da siyasi bağımsızlığına karşı güç tehdidi ya da kullanımından kaçınılması, Ukrayna dahil tüm devletlerin karasuları da dahil olmak üzere uluslararası tanınmış sonları dahilinde egemenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğü unsurları ile uluslararası hukuk unsurları uyarınca ihtilafların barışçıl yollarla çözülmesi istikametindeki kararlılığımızı bir defa daha teyit ederiz” denildi.

Üç unsurda mutabakat: Nükleer santrallerin güvenliği, besin tedarikinin engellenmemesi ve karşılıklı esir takası

“İlk olarak, nükleer enerji ve nükleer tesislerin her türlü kullanımı inançlı, emniyetli, korunaklı ve çevresel açıdan sağlam olmalıdır. Zaporijya Nükleer Enerji Santrali de dahil olmak üzere Ukrayna nükleer enerji santralleri ve tesisleri, Ukrayna’nın tam hükümran denetimi altında ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) prensipleri doğrultusunda ve nezareti altında inançlı ve emniyetli bir şekilde çalışmalıdır. Ukrayna’ya karşı devam eden savaş bağlamında herhangi bir nükleer silah tehdidi ya da kullanımı kabul edilemez.

İkinci olarak, global besin güvenliği, besin ürünlerinin kesintisiz üretimine ve tedarikine bağlıdır. Bu bağlamda, Karadeniz ve Azov Denizi’ndeki deniz limanlarına erişimin yanı sıra serbest, tam ve inançlı ticari seyrüsefer kritik ehemmiyet taşımaktadır. Limanlarda ve tüm güzergâh boyunca ticari gemilere, sivil limanlara ve sivil liman altyapısına yönelik taarruzlar kabul edilemez. Besin güvenliği hiçbir şekilde silah haline getirilmemelidir. Ukrayna tarım ürünleri, ilgili üçüncü ülkelere inançlı ve serbest bir şekilde sağlanmalıdır.

Üçüncü olarak, tüm savaş esirleri tam takas yoluyla serbest bırakılmalıdır. Sınır dışı edilen ve hukuk dışı olarak yerlerinden edilen tüm Ukraynalı çocuklar ve hukuk dışı olarak alıkonulan diğer tüm Ukraynalı siviller Ukrayna’ya iade edilmelidir.

Barışa ulaşmanın tüm tarafların iştirakini ve taraflar arasında diyaloğu gerektirdiğine inanıyoruz. Bu nedenle, tüm tarafların temsilcilerinin daha fazla iştirakiyle üstte belirtilen alanlarda gelecekte somut adımlar atmaya karar verdik.”

İsviçre Konfederasyonu Başkanı Amherd: “Rusya bu sürece nasıl ve ne zaman dahil edilebilir?”

İsviçre Konfederasyonu Başkanı Viola Amherd,

“Nükleer güvenlik, besin güvenliği ve savaşın insani boyutu hususlarında, güven tesis edecek adımların atılmasının mümkün olduğu konusunda mutabık kaldık. Bunlar kendimize belirlediğimiz ve hepimizin üzerinde çalışacağı somut amaçlardır. Nükleer enerji ve nükleer tesislerin her türlü kullanımı inançlı, emniyetli, korunaklı ve etrafa hassas olmalıdır. İkinci olarak, besin güvenliği hiçbir şekilde silah haline getirilmemelidir. Limanlarda ve tüm güzergah boyunca ticari gemilere, sivil limanlara ve sivil liman altyapısına yönelik akınlar kabul edilemez. Üçüncü olarak, tüm savaş esirleri tam bir takasla serbest bırakılmalıdır. Sınır dışı edilen ve hukuksuz bir şekilde yerlerinden edilen tüm Ukraynalı çocuklar ve hukuksuz bir şekilde alıkonulan diğer tüm Ukraynalı siviller Ukrayna’ya iade edilmelidir.”

Amherd, kalıcı bir tahlilim her iki tarafı da içermesi gerektiğini vurgulayarak, “Geriye çok önemli bir soru kalıyor: Rusya bu sürece nasıl ve ne zaman dahil edilebilir? Birçok açıklamanızda bunu duyduk” tabirlerini kullandı.