Suriye’nin kuzeyindeki çatışmalarla ilgili neler biliniyor?

Rusya ve Suriye hava kuvvetleri, Heyet Tahrir eş-Şam (HTS) liderliğindeki güçlerin Suriye’nin kuzeyindeki mevzilerine akınlar düzenledi. Saldırılar, bu kümelerin Suriye devletinin denetimindeki Halep’in kuzeybatısında birtakım köy ve kasabaların denetimini ele geçirmesinin akabinde düzenledi. Ankara kaynakları ise Suriye ordusunun bölgeye ataklarının son periyotta arttığını, “Suriyeli muhalif grupların” buna karşılık olarak Halep istikametinde sınırlı bir operasyon başlattığını söyledi. İstihbarat kaynakları, sınırlı planlanan bu operasyonun, “rejim ögelerinin bulundukları bölgelerden kaçmaya başlamaları ile genişlediğini” ifade etti. HTS liderliğindeki güçler de son haftalarda Rus ve Suriye hava kuvvetlerinin güney İdlib’deki sivillere yönelik artan hücumlarına cevap verdiklerini söyledi. HTS, kendi mevzilerinin yakınına asker yığan Suriye ordusunun muhtemel bir saldırısını önlemeyi amaçladığını da belirtti. Suriye ordusunun bu mevzu ile ilgili açıklamasında, “geniş bir cephede büyük bir saldırı” başlatan “teröristlerin” ağır kayıplar verdiği belirtildi. Suriye ordusu toprak kazanmak ve çatışmayı bastırmak için Rusya ve ismi açıklanmayan “dost güçlerle” işbirliği yaptığını söyledi. İran basını, üst seviye bir İranlı generalin Halep’te cihatçılar tarafından öldürüldüğünü bildirdi. İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), sekiz Suriye askerinin öldürüldüğünü ve kimilerinin rehin alındığını açıkladı. SOHR ayrıyeten çatışmalarda 200’den fazla kişinin hayatını kaybettiğini, bunların birçoklarının muharip olduğunu söyledi. Gözlemci kurum, aksiyonların muhalif ve cihatçı Al-Fatah el-Mubin grubu tarafından başlatılan “Saldırıyı Püskürtme Operasyonu”nun bir kesimi olduğunu söyledi. BBC İzleme Servisi’ne göre Al-Fatah el-Mubin, el-Kaide irtibatlı HTŞ, Türkiye’nin desteklediği Ulusal Özgürleştirme Cephesi ve Ceyşül Izza kümelerinden oluşuyor. SOHR’ye göre 27 Kasım’daki taarruzlarda Esad’a karşı savaşan gruplar Halep’in yakınındaki birtakım kasabalarda denetimi ele geçirdi. Reuters haber ajansına göre bu güçler, Halep kentinin 10 km kadar ve Hizbullah’ın güçlü bir askeri varlık gösterdiği Nubl ve el Zahra’nın birkaç kilometre yakınlarına kadar ilerledi. Halep’in doğusunda Hizbullah savaşçılarının konuşlandığı Nayrab askeri havalimanına da saldırı düzenlendi. SOHR’ye göre 28 Kasım’da ise bu gruplar Halep ile başkent Şam arasındaki M5 otoyolunu Halep kentinin 15 km güneybatısındaki Zerbeh kasabası yakınlarında kesti ve Serakip bölgesi yakınlarında M5 ile M4 otoyolu arasındaki kavşağın denetimini ele geçirdi. M5 ve M4 karayolları kavşağı, başşehri önce Lazkiye’ye ve akabinde Halep’e bağlıyor. Suriye ordusuna karşı savaşan kuvvetler, yılın başından beri 80’den fazla sivilin Şam’ın ataklarında öldürüldüğünü savunuyor.

Şam bu iddiaları yalanlıyor ve yalnızca militanları hedeflediğini söylüyor. Bölgedeki Esad aksisi gruplar Şam idaresini, bölgede 7 Ekim’den bu yana devam eden çatışma ortamından faydalanarak Türkiye hududu yakınında muhaliflerin denetim ettiği yerleri ele geçirmeye çalışmakla suçluyor. HTŞ, İdlib’in büyük bir kısmıyla komşu Halep, Lazkiye ve Hama vilayetlerinde küçük alanları denetim ediyor.

Türkiye ne diyor?
Ankara kaynakları, komşu İdlib bölgesinde Rusya’nın hava, Şam’ın kara hücumlarının son periyotta arttığının altını çiziyor. Kaynaklar, muhalif kümelerin bu taarruzlara karşı başlattığı “sınırlı operasyonun” Esad’a bağlı ögelerinin bölgeden kaçmaya başlaması ile genişlediğini savunuyor. İstihbarat kaynakları, İdlib’deki muhaliflere karşı taarruzların, onların muhtemel bir operasyonunu önlemeye yönelik gerçekleştirildiği iddialarının gerçeği yansıtmadığını söylüyor. Bu kapsamda Türkiye’nin “İsrail’in saldırganlığı ile bölgede yükselen tansiyonu daha da arttırmamak için” muhalif kümelerin düzenleyeceği operasyonları bugüne kadar engellediği belirtiliyor. Bunun yanında Türkiye, Suriye ordusunun taarruzları konusunda uluslararası platformlardan “herhangi bir adım atılmamasından” şikayetçi. Türkiye son devirde Suriye güçleri ve milis kümelerin İdlib’e yönelik atakları sonucunda 30’un üzerinde sivilin hayatını kaybettiğini ve 100’den fazla kişinin de yaralandığını belirtiyor. Suriye, Rus ve İran basınında nasıl yankılandı? Suriye’de muhalefet yanlısı Enab Baladi web sitesi, “Saldırıyı Püskürtme Operasyonu”na katılan kümelerin, hükümet birliklerinden 11 bölgeyi ele geçirdiklerini, Halep’in batı kesitlerinde beş askeri çalışanı rehin aldıklarını belirtti. Hükümet yanlısı El-Vatan gazetesi, Rus uçaklarının Halep’in batısındaki Darat İzze ve El-Vasta kasabaları yakınlarındaki HTŞ irtibatlı amaçları vurduğunu yazdı. El-Vatan ayrıyeten bölgede Suriye birlikleri ile “silahlı terörist gruplar” arasında çatışmalar olduğunu aktardı. Muhalif Suriye TV ise Darat İzze’nin artık boş olduğunu söyledi. Kanal ayrıyeten, Türkiye hududundaki HTŞ’nin denetiminde bulunduğunu söyledi Bab el-Hava sınır kapısının füze ve topçu ateşiyle hedef alındığını bildirdi. İran’da, İhtilal Muhafızlarına yakın medya hücumların hedefinin Hizbullah’ı zayıflatmak olduğu yorumunu yaptı. Rusya’da ise Kremlin yanlısı kimi Telegram kanalları Türkiye’yi isyanı kışkırtmakla suçladı. Devlet yanlısı kimi Rus yorumcular, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçmenine sunmak üzere “küçük, muzaffer bir savaş” başlatmayı amaçladığını, vakitte Rusya’nın bölgedeki varlığını sınırlamayı hedeflediğini söyledi. Yorumcular Moskova’nın “Ukrayna’ya odaklandığını ve mevcut şartlar altında Türkiye ile karşı karşıya gelmesinin pek muhtemel olmadığı” görüşünü dile getirdi.